Τα γυαλιά και τα Γυάλια! Ιστορίες παλιές και διδακτικές...
(Λάβαμε ένα λίαν ενδιαφέρον σημείωμα από τον Γιώργο Γιαννίκο εκ Στενιών που μας γράφει για την ετυμολογία της λέξης Γυάλια και αναφέρεται και στον τοπικισμό μιας εποχής. Το δημοσιεύουμε προς γνώση πολλών που που έγιναν ξαφνικά γλωσσολόγοι, χωρίς να ξέρουν τα πραγματολογικά στοιχεία της περιοχής. Αλλά και άλλων που έσπευσαν να προσπεράσουν διαχωρισμούς που υπήρχαν (και ίσως ακόμα υπάρχουν) στην Άνδρο και στην εν λόγω περιοχή - ΕΝ ΑΝΔΡΩ)
Στον Στενιώτικο διάλογο που ξεκίνησε στο Εν Άνδρω με αφορμή το ρεπορτάζ για το εξαιρετικό εστιατόριο της Λίλας Πολέμη στα Γυάλια και για την ετυμολογία της ονομασίας της παραλίας, θέλω να καταθέσω την μαρτυρία του αείμνηστου θείου μου Καπετάν Αντρέα Κουτσούκου, ενός από τους λίγους πραγματικούς Γυαλιώτες, αφού το πατρικό του ήταν ένα από τα 3-4 παλιά σπίτια επί της παραλίας, πριν γίνει ο υφιστάμενος δρόμος των Στενιών.
Όπως χαρακτηριστικά μου έλεγε, εμάς οι Στενιωτες μας λέγαν Χωραΐτες κι οι Χωραϊτες Στενιώτες!
Όταν λοιπόν οι κόρες μου, πριν εικοσιπέντε και πλέον χρόνια, έφερναν στο σπίτι τα σμιλεμένα από το κύμα χρωματιστά γυαλάκια, που ήταν ολόιδια με τα βότσαλα της παραλίας, τους εξηγούσε ότι εκείνα τα χρόνια που δεν υπήρχε οργανωμένη από τον Δήμο περισυλλογή απορριμμάτων, τα ελάχιστα σκουπίδια που κατέληγαν στο ρέμα των Στενιών, ήταν τα γυάλινα μπουκάλια, αφού υλικά συσκευασίας δεν υπήρχαν, ούτε πλαστικά κλπ, τα δε αποφάγια προορίζονταν για τις κότες και τον χοίρο.
Τον χειμώνα που πλημμύριζε το ποτάμι, κατέβαζε σιγά-σιγά τα μπουκάλια, σπάζοντας τα σε μικρά κομμάτια, στη θάλασσα και στη συνέχεια το χειμωνιάτικο κύμα αναλάμβανε την εργασία της μικρογλυπτικής και του σμιλεματος των θραυσμάτων, φτιάχνοντας τα εξαιρετικά γυάλινα βότσαλα, εξ ου και η ονομασία «Γυάλια».
Δυστυχώς το σταμάτημα της ρίψης μπουκαλιών στο ρέμα, έχει περιορίσει έως εξαφανίσει την τροφοδοσία της παραλίας με αυτά τα υπέροχα γυαλάκια.
Την μαρτυρία του αγαπημένου μου θείου Καπετάν Αντρέα, την καταθέτω σε ανάμνηση του.
Γυάλια Στενιών
Γ.Γιαννίκος
ΑΦΗΣΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ
-
Σχόλια (3)
- Πρώτα τα παλαιότερα
- Πρώτα τα νεώτερα
Υπάρχει αυθεντική φωτογραφία του 1940 με τα "δροσερά Γιάλια" πριν φτιαχτεί ο παραλιακός δρόμος το 1952-53. Η μαρτυρία της φωτογραφίας έρχεται σε αντίθεση με την ερμηνεία που δίνεται στο ρεπορτάζ σας .Ας λάβουμε όμως υπόψιν μας και τα εξής:
1. Oi Τούρκοι χρησιμοποιούν την τη λέξη τζάμι >cam (τ) =γυαλί , ύαλος , με την οποία δηλώνουν τη λέξη γυαλί. Η λέξη "τζάμι" παρέμεινε και στη δική μας γλώσσσα από την οποία δημιουργήσαμε διάφορες σύνθετες λέξεις όπως τζαμαρία , τζαμόπορτα κτλ
2. Οι Τούρκοι παράλληλα χρησιμοποιούν τη λέξη "γιαλί" >yali (τ) για να δηλώσουν κάθε παραλιακή τοποθεσία και ιδιαίτερα στις όχθες του Βοσπόρου.Η λέξη αυτή είναι δάνειο από την Ελληνική λέξη "αιγιαλός" και ""γιαλός" με αρκετές παραγωγικές λέξεις όπως ακρογιάλι, περιγιάλι κα..ή φράσεις όπως γιαλό γιαλό πηγαίναμε κ.α. και δηλώνεται η παραλία , η ακτή και κάθε παραλιακή τοποθεσία .. Ως ορθότερη προσέγγιση για τα τοπονύμια , θεωρείται η άποψη του καθηγητή γλωσσολογίας Κώστα Οικονόμου , όπως έχει τεκμηριωθεί στο Περιοδικό "Ζωσιμάδες" τ.43/2013 σελ. 39 -42 & Γ Μπαμπινιώτη : Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 1998 σελ 85 & 420-421 .
ΣΧΟΛΙΟ ΕΝ ΑΝΔΡΩ
Όπως βλέπετε το ρεπορτάζ μας στηρίχτηκε σε ντόπιους από τα Γυάλια που έδωσαν και δίνουν την πραγματολογική εξήγηση που γράψαμε. Δεν είναι δική μας εκδοχή.
(α) Υιοθετήσαμε μια τοπική εκδοχή της ονομασίας αυτή των κατοίκων των Γυαλίων. Γιατί δεν απαντάτε στην Λίλα Πολέμη και στον Γ. Γιαννίκο κι επιμένετε να απαντάτε σε εμάς; Δεν το καταλαβαινουμε. Αν υπάρχει διαφορά είναι μεταξύ των κατοίκων των Γυαλίων και των Στενιών.
(β) Έχουν και οι κάτοικοι των Γυαλίων το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Το αναγνωρίσαμε στα Σκόπια γιατί δυσκολεύεστε να το αναγνωρίσετε στα Γυάλια;
Να διωχθούν πάραυτα όσοι τολμούν να εκφράζουν διαφορετική άποψη από αυτή του blogger και του περιβάλλοντός του.
ΣΧΟΛΙΟ ΕΝ ΑΝΔΡΩ
Εσείς επιχειρήσατε να διώξετε την Λίλα Πολέμη και αγνοείτε τον Γιώργο Γιαννίκο στοχοιποιοντας το ΕΝ ΑΝΔΡΩ που δεν είναι blog είναι site (ούτε αυτό δεν ξέρετε). Και φυσικά δεν είναι περιβάλλον μου οι κάτοικοι των Γυαλίων που λένε άλλα κόντρα στις ΣΤΕΝΟΘΩΡΕΣ απόψεις σας.
ΥΓ Εσείς δεν αντέχετε άλλη εκδοχή της πραγματικότητας πέρα από αυτή που λέτε εσείς... Εμείς δεν ξεκινήσαμε "πόλεμο" για το πως γράφετε μια λέξη...
Μα την Παναγία, τώρα αυτό είναι ετυμολογική προσέγγιση; Καταλαβαίνω τον πανικό σου αλλά μέχρι εκεί δεν θα έφτανα. Τα κορίτσια του κυρίου Γιαννίκου εναντίον του Ομήρου. Ήμαρτον κύριε συντάκτα!
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΝ ΑΝΔΡΩ
Ποιος Όμηρος και πράσινα άλογα κύριε μου. ¨Ήρθε ο 'Όμηρος και σας ονομάτισε τον όρμο; Ή, μήπως τα γυαλιά που πετάγατε ονόμασαν τον όρμο όπως λέει ο Γιαννίκος που αγνοείτε επίτηδες;
Πάντως απορώ πως ξέρετε πως ο Όμηρος ονομάτισε τον αιγιαλό των Στενιών που τους κατοίκους τους λέγατε χωραΐτες κάποτε...
Αυτά και εις άλλα με υγεία...
