Γράφει ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ Α. ΘΩΜΑΣ

Οικονομολόγος (Οικονομικό Πανεπιστήμιο), π. Δήμαρχος, π. Πρόεδρος ΔΣ Άνδρου

 

Με αφορμή τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, επανήλθε στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης – για άλλη μια φορά – το ζήτημα του μειωμένου Φ.Π.Α. στα νησιά, ένα θέμα που εδώ και χρόνια αποτελεί πάγιο αίτημα των Κυκλάδων και συνολικά του νησιωτικού χώρου. 

Στις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ δεν υπήρξε καμία αναφορά στο μείζον ζήτημα του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά των Κυκλάδων.

Γιατί έχει σημασία το ύψος των συντελεστών ΦΠΑ

• Επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητα των κατοίκων, τη στιγμή που το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα είναι η ακρίβεια.
• Η ακρίβεια είναι εντονότερη από ό,τι στην ηπειρωτική Ελλάδα, λόγω των μεταφορικών.
• Το μεταφορικό ισοδύναμο δεν καταβάλλεται στην ώρα του.
• Ο υψηλός ΦΠΑ πλήττει και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Ιστορικό και θεσμικό πλαίσιο

• Οι μειωμένοι κατά 30% συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά την 1η Ιανουαρίου 1993.
• Θεσπίστηκαν λόγω της νησιωτικότητας και της ένταξης της Ελλάδας στο ενιαίο φορολογικό πλαίσιο της ΕΕ.
• Η νησιωτικότητα είναι κατοχυρωμένη στο άρθρο 101 του Συντάγματος, που προβλέπει μέτρα για την ισονομία.
• Επρόκειτο για θεσμοθετημένο αντιστάθμισμα στη νησιωτική επιβάρυνση. 

Κατάργηση και μεταφορικό ισοδύναμο

• Οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ καταργήθηκαν το 2015 (σταδιακά ως το 2018).
• Αντικαταστάθηκαν από το μεταφορικό ισοδύναμο για επιβάτες και εμπορεύματα.
• Στα αρνητικά του Μεταφορικού Ισοδύναμου καταγράφονται:
• αφορά μόνο μόνιμους κατοίκους,
• είναι περίπλοκο και γραφειοκρατικό,
• υπάρχουν πολύ σημαντικές καθυστερήσεις στις πληρωμές,
• δεν διασφαλίζεται η μετακύλιση του οφέλους στον τελικό καταναλωτή.

Το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδος έχει τονίσει πως ό,τι δεν είναι οριζόντιο και αυτοματοποιημένο, δύσκολα φτάνει στον τελικό καταναλωτή.

Τι σημαίνει η μείωση του ΦΠΑ κατά 30%

• Κανονικός συντελεστής: 24% → 17%
• Μειωμένος συντελεστής: 13% → 9%
• Υπερμειωμένος συντελεστής: 6% → 4%

Η μείωση αποτυπώνεται:

• στην εστίαση,
• στη διαμονή,
• στις μετακινήσεις,
• στο εμπόριο,
  και άρα αθροιστικά στο καλάθι τόσο του τουρίστα όσο και του μόνιμου κατοίκου.

Οφέλη:

• Βελτιώνει τη ρευστότητα των επιχειρήσεων.
• Μειώνει τις ανάγκες βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτήσεων.
• Ενισχύει το επενδυτικό κλίμα.
• Συμβάλλει αποφασιστικά στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της νησιωτικής οικονομίας. 

Τι απαιτείται

• Οριζόντια εφαρμογή της μείωσης των συντελεστών ΦΠΑ κατά 30% σε όλα τα νησιά.
• Χωρίς γραφειοκρατικές ή εισοδηματικές παραμέτρους.
• Παράλληλη παρακολούθηση της μετακύλισης του οφέλους στις τελικές τιμές.

Ευρωπαϊκό πλαίσιο και δυνατότητες

• Στις 07/12/2021, στο Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (ECOFIN), επετεύχθη συμφωνία για επικαιροποίηση των κανονισμών για τους συντελεστές ΦΠΑ.
• Με την Οδηγία 2022/542 του Συμβουλίου (05/04/2022), δίνεται η δυνατότητα επαναφοράς μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ από την 01/01/2025. 

Ανισότητες στην κατανομή πόρων

Δεν προκύπτει από πουθενά ότι το ποσοστό με το οποίο τα νησιά συμμετέχουν στο ΑΕΠ της χώρας συμβαδίζει με το ποσοστό συμμετοχής τους στην κατανομή των πόρων.

Οι συνέπειες της κατάργησης

• Η νησιωτική κοινωνία και οικονομία, και κυρίως οι επιχειρήσεις, πλήττονται έντονα.
• Η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ έχει «χτυπήσει» σοβαρά την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητά τους.
• Οι καταναλωτές έχουν επιβαρυνθεί άμεσα.

Το μειονέκτημα της νησιωτικότητας λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της έντασης κάθε προβλήματος και απαιτείται σοβαρό αναπτυξιακό αντιστάθμισμα.

Ανάπτυξη με υψηλή φορολογία δεν γίνεται.

Ειδικά στον τουρισμό, ο υψηλός ΦΠΑ έχει πολλαπλάσια αρνητική επίδραση. 

Εθνική και ευρωπαϊκή διάσταση

• Τα νησιά υπερασπίζονται τα σύνορα της Ευρώπης και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.
• Η απόφαση για την επαναφορά του μειωμένου ΦΠΑ είναι απόφαση ζωής για τα νησιά μας.

Συμπέρασμα – Αναγκαία η καθολική εφαρμογή

Είναι σαφές ότι απαιτείται άμεση, πλήρης και καθολική εφαρμογή του καθεστώτος μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων, χωρίς εξαιρέσεις και χωρίς σύνδεση με παραμέτρους όπως πληθυσμός, εισόδημα ή εγγύτητα.

Έτσι θα επιτευχθεί:

• η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας,
• η αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών,
• η διασφάλιση της κοινωνικής και περιφερειακής συνοχής,
• η συμμόρφωση με συνταγματικές πρόνοιες και υποχρεώσεις.