Γράφει ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ

 

Η ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΤΗΤΑ

Στη τηλέφωνο ο Γ.Α.. Φίλος "νέας εσοδείας" από αυτούς που ανακάλυψα (και με ανακάλυψαν) μέσω του Εν Άνδρω. Επιχειρηματίας. Ευκατάστατος. Παραθεριστής. Με σπίτι στον Χάρακα. Εξηγεί πως αποφάσισε μετά τα δημοσιεύματα στο Εν Άνδρω να επισκεφθεί το Φυλακτήριον Τέχνης της Μονής Παναχράντου. Και συνάμα να δει – πρώτη φορά – το μοναστήρι για το οποίο πολλά ακούει και διαβάζει, αλλά λίγα ξέρει.

Ανεβαίνει τέλος Αυγούστου και μου απαριθμεί τρεις εκπλήξεις του. Η πρώτη: εντυπωσιάστηκε από τη Μονή. Απόλαυσε την εξαιρετική ανακαίνιση και συντήρηση. Τα πέτρινα κτίσματα. Τον πύργο και την αισθητική του. Η δεύτερη: εντυπωσιάστηκε με την ζωγραφική έκθεση. Σπουδαίοι σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι. Ωραία έργα. Ταιριαστά στο περιβάλλον. Εξαιρετικός χώρος. Το εσωτερικό του πύργου και οι πίνακες, ένας σπάνιος συνδυασμός αισθητικής, καλλιτεχνίας, σεβασμού. Η τρίτη: το πλήθος των επισκεπτών. Ανάμεσα τους και επώνυμοι. Την μέρα που πήγε ανάμεσα στους δεκάδες επισκέπτες ήταν και ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιώργος Κιμούλης.

 

Μετά από αυτή την συζήτηση ρώτησα τον π. Αέτιο για το πόσοι υπολογίζει πως πέρασαν από την έκθεση εφέτος το καλοκαίρι. «Σχεδόν 35.000 άνθρωποι! Τον Αύγουστο είχαμε δύο κυρίες, εθελόντριες, σε δύο βάρδιες, που άνοιγαν και βοήθαγαν στην ξενάγηση του Φυλακτηρίου. Πέρναγαν 700 άνθρωποι την μέρα μίνιμουμ!!!»

Έχοντας γνώση της επισκεψιμότητας των δύο σημαντικότατων ετησίων εικαστικών εκθέσεων της Άνδρου (η πρώτη, του Ιδρύματος Γουλανδρή, έχει πίσω της σχεδόν 4 δεκαετίες διεθνούς δράσης και η δεύτερη, του Ιδρύματος Κυδωνιέως, έχει πίσω της πάνω από 3 δεκαετίες παρουσίας), έμεινα άναυδος! Η πινακοθήκη της Παναχράντου ήρθε κι έκανε με την πρώτη χρονιά το μεγάλο άλμα.

 

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ... ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΣ!

Το Φυλακτήριον Τέχνης δημιουργήθηκε στον ανακαινισμένο πύργο της Μονής με τη συνδρομή του ζωγράφου και επιμελητή εκθέσεων Χρήστου Κεχαγιόγλου («εκ μεταγραφής» Ανδριώτη, που εδώ και δεκαετίες έχτισε το σπίτι των ονείρων του στην περιοχή της Πλάκας), ο οποίος είχε την έμπνευση της πινακοθήκης, πετυχαίνοντας με τις γνωριμίες του στον καλλιτεχνικό χώρο την δωρεά στη Μονή πάνω από 50 έργα αντίστοιχων σημαντικών σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων.

Δημιουργήθηκε με τις δωρεές στο μοναστήρι μια καλλιτεχνική (κι όχι μόνο) περιουσία. Συνάμα το μοναστήρι άνοιξε νέες διαδρομές για το ίδιο και νέους δρόμους για την Άνδρο. Η Μονή Παναχράντου εδώ και χρόνια πρωτοπορεί με την κοινωνική δράσης της και τώρα καινοτομεί με την πινακοθήκη αναδεικνυόμενη σταδιακά σε μια πολλαπλή "ακρόπολη" για την Άνδρο: θρησκευτική, πολιτιστική, καλλιτεχνική, κοινωνική. Η πινακοθήκη δημιούργησε ένα νέο ενδιαφέρον και μια νέα ιστορία για το μοναστήρι. Μια νέα ιστορία σημαίνει μια νέα παράδοση, η οποία προστίθεται στην χιλιετή διαδρομή του και το μετατρέπει πλέον εκτός από μουσείο του παρελθόντος, επιπλέον, και σε μια εστία αναφοράς του παρόντος, αλλά και μια υποθήκη για το μέλλον.

 

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΣ... ΕΚ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΟΣ!

Ας γυρίσουμε πίσω στα χρόνια. Κάποτε, όταν είμαστε οι νέοι της μεταπολίτευσης αναζητούσαμε τη δική μας καινούρια έκφραση στα ελληνικά πράγματα. Οι τότε «παραδοσιακοί» μιλούσαν ασταμάτητα για… «επιστροφή στις ρίζες»!!! Τους θεωρούσαμε «ριζοφάγους» κι εκπροσωπούσαν την ακραία συντήρηση με την ένταση με την οποία ήθελαν να ριζώσουν τους νέους σε μια κοινωνία "λατρείας" ενός αγκυλωμένου παρελθόντος, κοντράροντας ότι διαφορετικό ανέτειλε. 

Εκείνα, λοιπόν, τα χρόνια της μεταπολίτευσης ο ιδιοφυής και αιρετικός καλλιτέχνης και στοχαστής Διονύσης Σαββόπουλος είχε δηλώσει το τολμηρό: «Παράδοση είναι να δημιουργείς εκ του μηδενός». "Στεγάζοντας" με αυτή την φράση αυτή και το κύρος του τις ανησυχίες της νιότης μας.

Σήμερα 50 ολόκληρα χρόνια μετά βλέπουμε στην Άνδρο να ξεχωρίζει με την τόλμη και την δημιουργικότητα μια ομάδα μοναχών και κοσμικών, που καινοτομούν. Ανακαινίζουν ένα μισογκρεμισμένο μοναστήρι. Αναστυλώνουν ένα κατεστραμμένο πύργο. Και με την βοήθεια ενός επιμελητή εκθέσεων τον μετατρέπουν σε μια εντυπωσιακή πινακοθήκη σπουδαίων έργων Ελλήνων καλλιτεχνών, που όλοι συνεισφέρουν στον σκοπό αυτόν. Το «φυλακτήριον τέχνης», που πλέον υπάρχει χάρη στην εθελοντική δράση και στις δωρεές διαμορφώνει ένα ανάχωμα ενάντια στον αναχωρητισμό και στον αρνητισμό των καιρών.

Πράγματι παράδοση είναι να φυλάττεις μνήμες, να δημιουργείς αναφορές στο παρελθόν. Και να διδάσκεσαι από αυτό. Αλλά δεν πρέπει να μένεις στο παρελθόν. Πρέπει συνάμα να προχωράς στο μέλλον. Να δημιουργείς νέες παραδόσεις, νέες παρακαταθήκες, πάνω σε ότι σου κληροδότησαν. Να δημιουργείς ακόμα και εκ του μηδενός. Όπως είναι η "εκ του μηδενός" δημιουργηθείσα πινακοθήκη της Μονής Παναχράντου, που ακούμπησε πάνω στον ανακαινισμένο πύργο κι έκανε την τομή στην επισκεψιμότητα των μουσείων και των εκθέσεων εφέτος στην Άνδρο.

Μερικοί από τους δωρητές καλλιτέχνες της πινακοθήκης της Παναχράντου

Το μοναστήρι της Παναχράντου έχει παρελθόν. Η πινακοθήκη της Παναχράντου έχει μέλλον. Μια προϋπάρχουσα παράδοση δημιούργησε εκ του μηδενός μια νέα παράδοση. Που κυριάρχησε στο "στέρφο" παρών. Και απομένει να αξιοποιηθεί με πολλούς τρόπους ως παρακαταθήκη στο μέλλον. Και βεβαίως η Άνδρος έχει μέλλον μέσα από τέτοιες δημιουργίες και επιτυχίες. Η εξέλιξη προϋποθέτει την δημιουργία. Και η δημιουργία είναι αυτή που ανοίγει δρόμους στο αύριο. Μόνο ανοίγοντας νέες διαδρομές θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να υπάρχει η ζωή δημιουργώντας τις νέες "παραδόσεις" του αύριο…