Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ Υπάρχουν χρέη και χρέη. Υπάρχουν οικονομικά χρέη. Υπάρχουν ηθικά χρέη. Αν σκεφτείς καλά η ζωή είναι γεμάτη χρέη. Αν σκεφτείς καλύτερα θα διαπιστώσεις πως ορισμένοι «μεγάλοι» και «ωραίοι» καθαρίζουν πιο εύκολα με τα χρέη… Για τα οικονομικά χρέη ασκούνται πιέσεις, εξαναγκασμοί και κυρώσεις. Για τα ηθικά χρέη μας πιέζει ο εαυτός μας. Ενίοτε και οι σχέσεις μας με τους άλλους. Για τα οικονομικά χρέη μιλούν όλοι. Για τα ηθικά μιλούν κυρίως οι πολιτικοί και οι ηθικολόγοι. Γιατί θεωρούν πως δεν τους αφορούν… Υπάρχουν χρέη και χρέη. Χρέη που παραγράφηκαν, χρέη που ανανεώθηκαν. Χρέη που ακυρώθηκαν, χρέη που αυξήθηκαν. Χρέη που βάρυναν, χρέη που αλάφρωσαν.

Του Διαμαντή Μπασαντή Κανείς δεν περίμενε πως η ανάβαση στο μοναστήρι της Παναχράντου από την Λέσχη Ανάγνωσης Άνδρου θα προσέλκυε τόσους φίλους της πεζοπορίας. Υπάρχει η εντύπωση πως οι άνθρωποι που διαβάζουν δεν περπατάνε πολύ. Από ότι αποδείχθηκε αυτό δεν συμβαίνει. Τουλάχιστον στην Άνδρο. Στο πρωινό ραντεβού (9.00, Σάββάτο 22/2/2013) προσήλθαν 25  ετοιμοπόδαροι (κατά το ετοιμοπόλεμοι) περιπατητές! Όλες οι ηλικίες. Από 15  μέχρι 60 και πλέον χρονών. Και όλοι οργανωμένοι. Από φωτογραφικές μηχανές μέχρι εκδρομικά παπούτσια και παντελόνια. Επικεφαλής ο Νίκος Βασιλόπουλος, που θα έκανε και τη σχετική ξενάγηση στο «γεφύρι της στοιχειωμένης».

Του Διαμαντή Μπασαντή Πρώτη φορά που βρέθηκα σε αεροδρόμιο ήταν για να αποχαιρετίσω έναν φίλο της εφηβείας που έφευγε για σπουδές στο Μοντρεάλ. Ήταν στο ανατολικό αεροδρόμιο. Όλα γύρω μοντέρνα και αστραφτερά. Και ο κλασικός εξώστης από όπου χαιρετάγαμε το αεροπλάνο που έφευγε. Όλα θύμιζαν ελληνική ταινία. Ήταν η εποχή του ασπρόμαυρου. Δεύτερη φορά ήταν στο δυτικό αεροδρόμιο. Θα πήγαινα στα Γιάννενα. Έφτασα αγχωμένος. Οι ανακοινώσεις θορυβώδεις. Οι άνθρωποι λίγοι και χαλαροί. Τέλειωνε η εποχή του ασπρόμαυρου…

Του Διαμαντή Μπασαντή   Το πρώτο σημάδι της μεγάλης παράδοσης το είδα πριν πολλά χρόνια σε ένα από τα πατρογονικά των Εμπειρίκων, που σώζωνται στην Άνδρο. Στις εντοιχισμένες μαρμάρινες πινακίδες κατασκευής και ανακατασκευής του σπιτιού στη Ρίβα υπάρχουν δύο χρονολογίες συσχετίζονταν άμεσα με δύο από τις σημαντικές στιγμές της ελληνικής ναυτικής ιστορίας κατά τον 19ο αιώνα. Η πρώτη το 1817, δύο χρόνια μετά το τέλος των ναπολεοντείων πολέμων στην Ευρώπη και τέσσερα χρόνια πριν την Επανάσταση του 1821. Η δεύτερη το 1889, τα ιστιοφόρα ολοκλήρωναν τον κύκλο τους και τα πρώτα ατμόπλοια των Εμπειρίκων διέσχιζαν τις θάλασσες. Το δεύτερο σημάδι πηγαίνει πίσω στην πρώιμη παιδική μου ηλικία. Ένα πρωινό, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1960 νομίζω, ο ναυτικός πατέρας μου με ξενάγησε ώρες στο υπερωκεάνιο «Βασίλισσα Φρειδερίκη» που ήταν δρομολογημένο στη γραμμή Πειραιά-Νέα Υόρκη. Η ξενάγηση εκείνη μου έχει αφήσει μια σπουδαία ανάμνηση από εκείνο το μεγάλο και υπέροχο πλοίο με τα δύο επιβλητικά φουγάρα και τα απέραντα καταστρώματα έμεινε έκτοτε χαραγμένη στη μνήμη μου. Οι παραπάνω εικόνες ξαναήρθαν στη σκέψη μου καθώς κοίταγα πριν αρκετό καιρό ξανά δύο λευκώματα, που έχω στην βιβλιοθήκη μου, τα οποία έχουν κυκλοφορήσει πριν αρκετά χρόνια, εν τούτοις, όμως, εξακολουθούν να συγκινούν όσους κάποτε ονειρευτήκαμε τα καράβια να φεύγουν από τα λιμάνια σαν δυνατότητα ελευθερίας και περιπέτειας, σαν μέσο διαφυγής και επικοινωνίας, πέρα από τα όρια του ορίζοντα. Μπορεί οι πατεράδες μας να συνδέσανε με τα καράβια τη ζωή τους, όμως εμείς απλώσαμε στα ξάρτια και στα καταστρώματα τους όνειρα μιας ανεπανάληπτης ηλικίας.

 Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ Ένα ακόμα Σαββατοκύριακο στο καράβι. Μια ακόμα επιστροφή στο νησί. Το πλοίο γεμάτο γνώριμες μορφές. Όταν τον χειμώνα το νησί μένει με ένα καράβι αρχίζουν τα δύσκολα. Αλλά έχει και τα καλά του. Γιατί τα σαλόνια γίνονται μια μεγάλη τραπεζαρία του νησιού. Και όλοι γύρω γνωστοί. Οι τακτικοί και οι μόνιμοι. Όλοι πάνε κι έρχονται. Όλο το πλοίο μια γειτονιά. Μια γειτονιά που αρχίζει από το Γαύριο περνά από την Χώρα και φτάνει μέχρι το Κόρθι. Την περασμένη φορά ξεχαστήκαμε με την κουβέντα με τους φίλους από το Γαύριο και κοντέψαμε να πάμε Τήνο. Αυτή τη φορά μπερδεύτηκαν οι άγκυρες και νομίζαμε πως θα μέναμε στη Ραφήνα. Όμως με μια μικρή καθυστέρηση ξέμπλεξαν και φύγαμε.

Του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη Πρώτη Γυμνασίου. Παραμονές Χριστουγέννων  το Γυμνάσιο Αρρένων πήγε για εκκλησιασμό. Θα χοροστατούσε ο Επίσκοπος. Από πάνω, επιβλητικό,  ακοίμητος φρουρός  και μάρτυς περασμένης δόξας, υψώνονταν  το Κάστρο του Διδυμοτείχου, με τις πολεμίστρες χιονισμένες. Το πλακόστρωτο που οδηγούσε στην εκκλησία παγωμένο, με το ζόρι στεκόμασταν όρθιοι. Ο Ερυθροπόταμος, δεξιά, κυλούσε οργισμένος τα θολωμένα του νερά, μ’ ένα απόκοσμο θόρυβο. Ο βοριάς κροτάλιζε τα παγωμένα κλαδιά των δέντρων. Στήλες καπνού χόρευαν με τον αέρα, λες και τις συντόνιζε  κάποιος επουράνιος μαέστρος. Από τις στέγες έσταζαν διάφανοι κρυστάλλινοι σχηματισμοί, που ερωτοτροπούσαν με τον παγωμένο ήλιο. Κάτι σπουργιτάκια, με τα λεπτά ποδαράκια τους, κούρνιαζαν στα παράθυρα για μια αχτίνα ζέστης και ένα ψίχουλο ζωής. Μερικά  άσπρα βουναλάκια  έτρεχαν, ανέμελα, στο γαλάζιο τ’ ουρανού, λές  και  έχασαν το δρόμο τους. Και η κοιλάδα του Έβρου, αστραφτερή από τις ανταύγειες του χιονιού,  απλώνονταν απέραντη, όσο ποτέ, μέχρι πέρα, τις δεντροσειρές του ποταμού, που μας χώριζαν από τα σπίτια των παππούδων μας. Στριμωχτήκαμε μες την εκκλησιά με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, τις βαριές βυζαντινές εικόνες, τα πολύχρωμα καντήλια και τους επιβλητικούς πολυέλαιους.

Του Διαμαντή Μπασαντή "Αν μιλούσαμε Μόσχα..."! Με την φράση αυτή της βουβής απελπισίας τελειώνει η αφιερωμένη στην Άνδρο ταινία "Μικρά Αγγλία". Αν η φράση αναφερόταν σε κάποιον άλλο τόπο ίσως αυτές οι τρεις λέξεις να ήταν απλώς μια αδικαίωτη ευχή ή ένας μισοσβησμένος αναστεναγμός. Όμως στην Άνδρο αυτή η συγκλονιστική φράση καταφέρνει και αποτυπώνει έναν τρόπο ζωής που στοίχειωσε και στοιχειώνει το νησί. Κι αυτό γιατί στην Άνδρο κυριαρχούσε και κυριαρχεί μέχρι σήμερα μια σιωπή γεμάτη υπεκφυγές και άρρητες προθέσεις, αδικαίωτα φορτία και μάταιες προσμονές. Για πολλούς λόγους το νησί έμαθε να ζει ανάμεσα σε υπαινικτικές σιωπές που διακόπτονταν από υπονοούμενα.

Του Διαμαντή Μπασαντή Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, παιδάκι, ανέβηκα πρώτη φορά στη Μονή Παναχράντου. Ήταν του Αγίου Παντελεήμονα. Με ξύπνησαν στις 4.00. Αγουροξυπνημένος βγήκα στο κεφαλόσκαλο του σπιτιού του θείου Πέτρου στα Λειβάδια. Κι εκεί έμεινα έκπληκτος να κοιτώ, πρώτη φορά στη ζωή μου, τον γαλαξία να απλώνει στο νυχτερινό θόλο.

Του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη   Θυμάμαι ως νεαρός μεταπτυχιακός φοιτητής στη Νέα Υόρκη είχα μια έντονη συζήτηση με τον καθηγητή που δίδασκε Macro-Economics, αν τα Οικονομικά μπορούν να οριστούν ως επιστήμη. Η δική μου άποψη (την οποία διατηρώ ακόμη και σήμερα) είναι ότι τα οικονομικά δεν είναι επιστήμη! Αιρετική άποψη, είναι αλήθεια!