Εν Άνδρω

Του Διαμαντή Μπασαντή

Μερικές φορές με ρωτάει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος τι με κάνει και πηγαίνω τακτικά τον χειμώνα στην Άνδρο. Και εντυπωσιάζεται που κάθομαι συχνά αρκετές μέρες. "Μα είναι δυνατόν", με ρωτάει, "σε κυκλαδιτίτο νησί χειμωνιάτικα; Και μάλιστα μόνος;" Πολλές φορές του έχω πει πως τα τοπία του χειμώνα στην Άνδρο με συναρπάζουν.

Αγαπώ τα ψηλά ανεμοδαρμένα βουνά. Μ' αρέσει να διαβαίνω τα χειμωνιάτικα μονοπάτια. Χάνομαι στο παιχνίδισμα του ήλιου με τα σύνεφα.  Αγαπώ την θαλπωρή που αναδύεται καθώς μέσα από το βρεγμένο τζάμι του αυτοκινήτου ή του σπιτιού βλέπεις έξω. Με ταξιδεύει μακριά η αίσθηση του απέραντου τοπίου της γκρίζας θάλασσας. Και νοιώθω εξομολογητικά μερικές στιγμές, βράδυ αργά μπροστά στο τζάκι, με τον παλιόφιλο τον Ιακώβο στο Απόρθητο. Ή, ένα απομεσήμερο με τον Ευδόκιμο  μπροστά στη σόμπα στο μοναστήρι της Παναχράντου.

Ο Ιακώβος στο χειμωνιάτικο Απόρθητο. Βράδυ μπροστά στο τζάκι (φωτο: εν Άνδρω)

'Ομως η χειμωνιάτικη Άνδρος είναι πάνω από όλα είναι χρώματα. Χρώματα και χρωματικές αντιθέσεις. Όλα τα χρώματα που χάνονται το καλακαίρι μέσα στο εκτυφλωτικό φως αναδύονται τον χειμώνα μέσα από μια απίστευτη διάχυση ζωντανεύοντας σε όλους τους πιθανούς και απίθανους συνδυασμούς. Με εντυπωσιάζει το πρωινό, λίγη ώρα πριν ξεκινήσει τη διαδρομή του ο ηλιος. Ζωγραφίζοντας πάνω στα περαστικά σύνεφα τις πλέον εντυπωσιακές χρωματικές συνθέσεις και αντιθέσεις.

Όμως δεν είναι μόνο τα χρώματα που με γοητεύουν στην χειμωνιάτικη Άνδρο: είναι και οι φωτοσκιάσεις. Οι νυχτερινές φωτοσκιάσεις: του φεγγαριού καθώς παίζει μέσα ανάμεσα από στα σύνεφα. Φωτοσκιάσεις σε απαλά σκούρα χρώματα: μοναδικές, απόμακρες, ονειρικές. Φωτοσκιάσεις πάνω από τα φωτισμένα καμπαναριά. Εκείν την στιγμή η κρύα νύχτα αποκτά μια παράξενη ζωή. Μια ζωή που απλώνει στην τόσο μυστηριακή ζώνη του λυκόφωτος. 

Εδώ λίγο πριν ανατείλει ο ήλιος (φωτο: εν Άνδρω).

Η ζώνη του λυκόφωτος: ο ήλιος έχει δύσει, αλλά ακόμα στον ορίζοντα της δύσης αχνοπαίζει ένα βαθύ μπλε τυλίγοντας τα πάντα με τρόπο μυστηριακό. Η μέρα έχει φύγει, η νύχτα δεν είναι εδώ ολοκληρωτικά. Εκείνη την ώρα είναι που τα σχήματα αποκτούν μια άλλη διάσταση. Κι αυτό μπορεί να το δείς έντονα μόνο τον χειμώνα. Γιατί μόνο τον χειμώνα το φως αποκτά τόσες γωνίες και τόσες διαβαθμίσεις. Σε αντίθεση με το εκτυφλωτικό καλοκαίρι. Όποιος δεν περπάτησε στη ζώνη του χειμωνιάτικου λυκόφωτος της Άνδρου έχασε πολλές από τις μυστηριακές αποχρώσεις της ζωής. 

 Ο πατήρ-Ευδόκιμος μπροστά στην σόμπα στο μοναστήρι της Παναχράντου (φωτο: εν Άνδρω)

Να γιατί μ' αρέσει η χειμωνιάτικη Άνδρος. Για την θαλπωρή της. Για την ατμόσφαιρά της. Για την εσωστρέφεια της μέσα στο σπίτι. Και για την εξωστρέφεια της έξω από αυτό. Για τα χρώματα της. Για τα αισθηματα της. Για τους ανθρώπους που την ζουν με την απλότητα που ο ταξιδιώτης πίνει ένα ποτήρι νερό. Για τις αντιθέσεις της. Για την μοναξιά της που σε ταξιδεύει πέρα μακριά σε εκείνους που γνώρισες και πια δεν υπάρχουν. Σε εκείνους πους έζησες κι είναι τώρα κάτω από άλλους ουρανούς. Για τις μέρες που πέρασαν και ταξιδεύουν μακριά. Γιατί βρίσκεις χώρο και χρόνο να στοχαστείς. Να ψάξεις. Να βρεις. Να γράψεις. Να διαβάσεις. Και πάλι να στοχαστείς. Να κάτσεις με φίλους δίπλα στη φωτιά. Μόνο ο χειμώνας σου δίνει τον χώρο και τον χρόνο να ξεδιπλώσεις κάτι από τις μέρες που πέρασαν, από τα πρόσωπα που έφυγαν. Αυτή είναι η χειμωνιάτικη Άνδρος...     

Κλείνουμε όπως αρχίσαμε αυτή την περιπλάνηση που ξεδίπλαωσε από το έγχρωμο μέχρι το ασπρόμαυρο. Από το φως μέχρι το σκοτάδι. Κλείνουμε με τις εικόνες ενός συνεφιασμένου ουρανού. Κάπου ανάμεσα στις αναλαμπές του λευκού και του γκρίζου. Με μαύρο φόντο στις άκρες. Ολοκληρώνεται η περιδιάβαση στην χειμωνιάτικη Άνδρο. Ανάμεσα σε χειμερινές σκέψεις και χρώματα. Στο μέσο ενός αργόσυρτου και σιωπηλού χειμώνα που συμπληρώνει με τον τρόπο του το γρήγορο και πολύβουο καλοκαίρι. Ελπίζω, κάπου εδώ, να κατάλαβε ο καλοκαιρινός φίλος μου γιατί με έλκει το ίδιο (ίσως και περισσότερο) η κρυφή γοητεία της Άνδρου τον χειμώνα.