Φωτογραφία από την εκδήλωση για τα νερά της Άνδρου Αγαπητό Εν Άνδρω,  Θέλω να συνεισφέρω δύο λόγια για την χτεσινή εκδήλωση που έγινε από την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας με θέμα την διαχείριση των νερών της Άνδρου στο Δημοτικό Θέατρο Άνδρου στη Χώρα. Ξεκινώ όμως από την αρχή. Τι σημαίνει "προφορική ιστορία". Ο όρος μπορεί να θεωρείται «νέος» γιατί συνδέεται με την τεχνολογία του μαγνητοφώνου. Αλλά στην πραγματικότητα είναι τόσο παλιός όσο και η ανάγκη των ανθρώπων να γνωρίζουν το παρελθόν τους. Είναι στην πραγματικότητα το πρώτο είδος Ιστορίας, πριν ακόμα την εφεύρεση και τη διάδοση της γραφής.

 Γράφει ο Διαμαντής Μπασαντής   Μια ακόμα βυζαντινή ιστορία... Οι πρώτες εικόνες στο αεροδρόμιο Ντομιτέτοβο της Μόσχας: προχωρημένη νύχτα, μεγάλο αεροδρόμιο, άχαρη αίθουσα ελέγχου, στενάχωρη κιτρινισμένη έξοδος, πλήθος ταξιτζήδες κι ένα υπαίθριο πάρκινγκ σκοτεινό και παγωμένο. Οι τελευταίες εικόνες καθώς φεύγαμε από άλλη έξοδο::  ένα τεράστιο υπαίθριο  φωτισμένο πάρκινγκ, υπερπολυτελή αυτοκίνητα, πολλά ταξί, αίθουσες αναχωρήσεων άνετες και ευρύχωρες! 

 ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Άνδρος. Πάσχα. Μέσα δεκαετίας 1970. Ο καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας της Σορβόνης Νίκος Σβορώνος επέστρεψε από το Παρίσι και θα έδινε μερικές διαλέξεις για το Βυζάντιο στην Αθήνα. Νεαροί φοιτητές μιας έντονα πολιτικοποιημένης εποχής κατεβήκαμε από την Σόλωνος για να παρακολουθήσουμε τον καθηγητή, πολιτικό εξόριστο της δικτατορίας, που επέστρεφε στα πάτρια εδάφη να μιλήσει στους νέους. Πλημμυρισμένο το μεγάλο αμφιθέατρο της Παντείου. Περιμέναμε μια πολιτική διάλεξη. Παρακολουθήσαμε μια μοναδική ιστορική διάλεξη για το Βυζάντιο, το οποίο μάλλον αγνοούσαμε όλοι.   

Γράφει ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ Πριν καμία δεκαπενταριά μέρες πήρε τηλέφωνο φίλος αναγνώστης του Εν Άνδρω που τυγχάνει και μερακλής ανδριώτης πλοιοκτήτης. Και ρωτά: - Θυμάσαι που έγραψες πριν κάτι χρόνια την ιστορία για το πως έφτασε στην Ελλάδα το θρυλικό Paloma του Βασίλη Γουλανδρή;

Γράφει ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ Απομεσήμερο. 2 Απριλίου 2025. Ανηφορίσαμε στην Πανάχραντο. Το πέτρινο μοναστήρι λίγο πιο κάτω από την κορυφή των Γερακώνων. Ένα σημάδι της ιστορίας στην Άνδρο. Αναφέρεται ως χρόνος κτίσης το 961 όταν ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς εκστράτευσε εναντίον των Σαρακηνών στην Κρήτη. Έταξε περνώντας από Άνδρο πως θα κτίσει μοναστήρι στην Πανάχραντο αν γυρίσει νικητής από την Κρήτη. Νίκησε, γύρισε και θεμελίωσε το μοναστήρι. Αυτά λέει ο απόηχος του περάσματος του αυτοκράτορα από την Άνδρο. Αλλά και αυτά επιβεβαιώνει και το κτίσιμο της μονής που οι θεμελιώσεις του είναι βυζαντινές και παραπέμπουν γύρω στον 11ο αιώνα, καθώς λένε οι ειδικοί. Απόηχος και ιστορία συναντώνται...

 Από την 25η Μαρτίου 1984... Τιμημένοι ήρωες,

Γράφει ο Σπύρος Ρούσσος ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ - ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ   Το δρόμο για το διαλυτήριο της Aliaga στην Τουρκία –μετά από 11 χρόνια παροπλισμού στην Ελευσίνα- πήρε σήμερα ο τελευταίος εκπρόσωπος των θρυλικών πλοίων που ανήκαν στην περίφημη σειρά «Το Κράνος του Πυροσβέστη» της Sealink, ΠΗΝΕΛΟΠΗ Α. που μεσουράνησε στη γραμμή της Ραφήνας από το 1992 έως το 2013. Το πλοίο, φεύγει αυτή την ώρα ρυμουλκούμενο από το Ρ/Κ PROTUG 40 της εταιρείας Promarine.

  Κείμενο Ε. Παπαδοπούλου, Αρχιπέλαγος - Σχολιασμός & Βίντεο Εν Άνδρω Το πλοίο αναχωρεί τελευταία φορά από την Ραφήνα το 17/06/2014 με ρυμουλκό με προορισμό τον κόλπο της Ελευσίνας. Σήμερα φεύγει για τα διαλυτήρια Αλιάγα στην Τουρκία. Φωτογραφία: Christos Spanopoulos.

  «Κάνει την πάπια» Στην Βυζαντινή εποχή, αυτός που κρατούσε τα κλειδιά του παλατιού ονομαζόταν παπίας. Το όνομα αυτό, με τον καιρό θεωρήθηκε τιμητικός τίτλος, που δινόταν σε διάφορους έμπιστους αυλικούς. Κάποτε ως παπίας του παλατιού είχε αναλάβει ο Ιωάννης Χανδρινός, με σκληρά αισθήματα, ύπουλος και ψεύτης. Απ’ όταν ανέλαβε τα καθήκοντα του, άρχισε να διαβάλλει τους πάντες στον αυτοκράτορα. Έτσι, κατάντησε να γίνει το φόβητρο όλων. Όταν κανείς του παραπονιόταν πως τον αδίκησε, ο Χανδρινός προσποιούνταν τον έκπληκτο. «Είσαι ο καλύτερος μου φίλος», του έλεγε, «Πώς μπορώ να πω εναντίον σου στον αυτοκράτορα;» Η διπροσωπία αυτή έμεινε κλασική στο Βυζάντιο. Γι΄ αυτό από τότε, όταν κανείς πιανόταν να λέει ψέματα στη συντροφιά του ή να προσποιείται τον ανήξερο, οι φίλοι του έλεγαν ειρωνικά: « Ποιείς τον Παπίαν;», φράση που διασώθηκε έως σήμερα με μια μικρή παραλλαγή. «Άλλου παπά ευαγγέλιο…» Αυτή η φράση προέρχεται από μια Κεφαλλονίτικη ιστορία. Κάποιος παπάς σ’ ένα χωριό της Κεφαλλονιάς, αγράμματος, πήγε να λειτουργήσει σ’ ένα άλλο χωριό, γιατί ο παπάς του χωριού είχε αρρωστήσει για μεγάλο διάστημα. Ο παπάς, όμως, στο δικό του ευαγγέλιο, μιας και ήταν αγράμματος, είχε βάλει δικά του σημάδια, κι έτσι κατάφερνε να το λέει. Στο ξένο ευαγγέλιο, όμως, δεν υπήρχαν τα σημάδια αυτά, καθώς ο παπάς αυτού του χωριού ήταν μορφωμένος και δεν τα χρειαζόταν. Άρχισε, λοιπόν, εκείνος να λέει το ευαγγέλιο που λέγεται την Κυριακή του Ασώτου. Τότε κάποιος απ’ το εκκλησίασμα του φώναξε: «Τι μας ψέλνεις εκεί παπά; Αυτό δεν είναι το σημερινό ευαγγέλιο….». «Εμ, τι να κάνω»; απαντά αυτός. «Αυτό είναι άλλου παπά ευαγγέλιο». «Ακόμα δεν τον είδανε, Γιάννη τον βαφτίσανε» Ο Τριπολιτσιώτης Αγγελάκης Νικηταράς, παράγγειλε κάποτε του Κολοκοτρώνη, που ήταν στενός του φίλος, να κατέβει στο χωριό, για να βαφτίσει το μωρό του. Ο Νικηταράς τού παράγγειλε ότι το παιδί επρόκειτο να το βγάλουν Γιάννη, αλλά για να τον τιμήσουν, αποφάσισαν να του δώσουν τ’ όνομά του, δηλαδή Θεόδωρο. Ο θρυλικός Γέρος του Μοριά απάντησε τότε πως ευχαρίστως θα πήγαινε μόλις θα «έκλεβε λίγον καιρό», γιατί τις μέρες εκείνες έδινε μάχες. Έτσι, πέρασε ένας ολόκληρος μήνας σχεδόν κι ο Κολοκοτρώνης δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει την υπόσχεση που είχε δώσει. Δεύτερη, λοιπόν, παραγγελία του Νικηταρά. Ώσπου ο Γέρος πήρε την απόφαση και με δύο παλικάρια του κατέβηκε στο χωριό. Αλλά μόλις μπήκε στο σπίτι του φίλου του, δεν είδε κανένα μωρό, ούτε καμιά προετοιμασία για βάφτιση. Τι είχε συμβεί; Η γυναίκα του Νικηταρά ήταν στις μέρες της να γεννήσει. Επειδή όμως, ο τελευταίος ήξερε πως ο Γέρος ήταν απασχολημένος στα στρατηγικά του καθήκοντα και πως θ’ αργούσε οπωσδήποτε να τους επισκεφτεί, οπότε θα είχε γεννηθεί πια το παιδί, τού παράγγελνε και τού ξαναπαράγγελνε προκαταβολικά για τη βάφτιση. Όταν ο Κολοκοτρώνης άκουσε την απολογία του Νικηταρά, ξέσπασε σε δυνατά γέλια και φώναξε: – Ωχού! Μωρέ, ακόμα δεν τον είδανε και Γιάννη τον βαφτίσανε! «Τα  ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου» Η παροιμιώδης αυτή έκφραση οφείλεται σε έναν Κρητικό, που ονομάζονταν Παντελής Αστραπογιαννάκης. Όταν οι Ενετοί κυρίευσαν τη Μεγαλόνησο, αυτός πήρε τα βουνά μαζί με μερικούς τολμηρούς συμπατριώτες του. Από εκεί κατέβαιναν τις νύχτες και χτυπούσαν τους κατακτητές μέσα στα κάστρα τους. Για να δίνει, ωστόσο, κουράγιο στους νησιώτες, τους υποσχόταν ότι θα ελευθέρωναν γρήγορα την Κρήτη. Με το σήμερα, όμως, και με το αύριο, ο καιρός περνούσε και η κατάσταση του νησιού αντί να καλυτερεύει, χειροτέρευε. Οι Κρητικοί άρχισαν ν’ απελπίζονται. Μα ο Αστραπογιαννάκης δεν έχανε το θάρρος του, εξακολουθούσε να τους δίνει ελπίδες για σύντομη απελευθέρωση. Οι συμπατριώτες του, όμως, δεν τα πίστευαν πια. Όταν, λοιπόν, το ασύγκριτο εκείνο παλικάρι πήγαινε να τους μιλήσει, όλοι μαζί του έλεγαν: «Ξέρουμε τι θα πεις. Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου!». «Μου’ ψησε το ψάρι στα χείλη» Ο λαός του Βυζαντίου τηρούσε, κατά γράμμα, τις νηστείες και ήταν ιδιαιτέρως αυστηροί μ’ αυτές στα μοναστήρια. Κάποιοι καλόγεροι, όμως, πολλές φορές δεν μπορούσαν να τις κρατήσουν και έπεφταν συχνά σε κρυφές αμαρτίες, τρώγοντας αυγά ή πίνοντας γάλα. Αν τύχαινε κανένας απ΄ αυτούς να υποπέσει στην αντίληψη των άλλων μοναχών, καταγγελλόταν στον ηγούμενο και καταδικαζόταν σε φοβερές ποινές. Κάποτε, λοιπόν, ένας καλόγερος, ο Μεθόδιος, πιάστηκε να τηγανίζει ψάρια σε μια σπηλιά, κοντά στο μοναστήρι και καταδικάστηκε από το ηγουμενοσυμβούλιο στην ακόλουθη τιμωρία. Του γέμισαν το στόμα με αναμμένα κάρβουνα και εκεί πάνω έβαλαν ένα ωμό ψάρι για να ψηθεί. Όπως ήταν φυσικό, ο καλόγερος μετά από λίγο ξεψύχησε, μέσα σε τρομερούς πόνους, αφήνοντας ως παρακαταθήκη την εν λόγω φράση. ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ