Εν Άνδρω

Γράφει ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ

Εν αρχή ην η θάλασσα. Και τα νησιά, που αναδύθηκαν από αυτήν σχηματίζοντας όπως έγραψε ο Ελύτης "...τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια"! Παραλία Πλάκας Κορθίου. Απέναντι μοιάζει να αναδύεται από το απέραντο μπλε γαλαζωπή η Γυάρος.

Ο ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ

Εν αρχή ην "το φως και η πρώτη χαραγμένη στην πέτρα ευχή του ανθρώπου", όπως έγραψε ο Ελύτης. Εν αρχή λοιπόν το πέτρινο ακρωτήρι στο φως και οι τρίμετρες πέτρινες αιμασιές του, σαν ανθρώπινη ευχή, που κρύβουν το νεολιθικό οικισμό της Πλάκας. Έναν οικισμό της Εποχής του Χαλκού. Στην Πλάκας βρέθηκαν βρέθηκαν βραχογραφίες, που μοιάζουν πολύ με αυτές του Στρόφιλα. Κάτι που σημαίνει πως οι κάτοικοι μετακινήθηκαν από τον προϊστορικό Στρόφιλα. 

Νοτιότερα από τον οικισμό της Πλάκας υπήρξε, κατά την Χριστίνα Τελεβάντου, το προϊστορικό λιμάνι της πόλης του Ακρωτηρίου. Τα όρια της πόλης της Πλάκας και η περιοχή του λιμανιού απεικονίζονται στην παραπάνω φωτογραφία.

Η παραλία της Πλάκας όπως είναι σήμερα. Η παραλία αυτή λόγω της βατότητας της προς τη θάλασσα και της εγγύτητας στον οικισμό θεωρείται πως χρησιμοποιήθηκε ως λιμάνι από το 3300 π.Χ. και αργότερα. Σήμερα η παραλία της Πλάκας περιστοιχίζεται από οικήματα διαφόρων περιόδων και διαφορετικών κατοίκων που δίνουν χρώμα και ζωή στο τοπίο.  

ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝ ΤΗΣ ΡΕΜΑΤΙΑΣ ΤΟΥ ΑΗ ΓΙΩΡΓΗ ΦΑΡΑΛΗ

Κατεβαίνοντας τον σημερινό βατό και τσιμεντοστρωμένο δρόμο από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής βρίσκεται κανείς να τέμνει σε αρκετά σημεία κάθετα μια υπέροχη κι οργιαστική φύση που σχηματίζει η ρεματιά που στην κορυφή της "ιερουργεί" το μοναδικό ξωκλήσι του Αή Γιώργη Φαράλη, που "ανθίζει" μέσα   και ο άνθρωπος. Μια φύση ξεχωριστή. Σχεδόν οργιαστική μέσα στη ρεματιά, που ξεκινά από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου του Φαράλη και φτάνει μέχρι την θάλασσα. 

Μια ρεματιά που ποτίζεται με τα νερά που πηγάζουν από τον Άη Γιώργη και που μοιάζει να έχουν αρχίσει να στερεύουν τα τελευταία χρόνια. Τα νερά αυτά επέτρεψαν να αναπτυχθεί μια υπέροχη φύση στη ρεματιά, αλλά και να υπάρξουν καλλιέργειες ελιών στις αιωνόβιες αιμασιές. 

 Άλλη μια φωτογραφία της καταπράσινης ρεματιάς, που κατεβαίνει από τον Άη Γιώργη μέχρι την παραλία της Πλάκας.

 

Και ο Άη Γιώργης Φαράλης (σε παλαιότερη φωτογραφία ) με τις πηγές των νερών που δίνουν ζωή σε όλο το μήκος της ρεματιάς από την κορυφή μέχρι την παραλία της Πλάκας.  

ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 

Εκτός από τους προϊστορικούς κατοίκους η περιοχή κατοικήθηκε παλαιότερα από αγρότες, που άπλωσαν τα ζώα και τις καλλιέργειες τους, αλλά και την πίστη τους στις πλαγιές της Άνδρου από την Ομηρική Ζαγορά μέχρι τη νεολιθική Πλάκα.  

Οι αγρότες έχτισαν και τις πηγές τους με τρόπο που να πίνουν νερό τα ζώα τους, αλλά και να ξαποσταίνουν και οι ίδιοι στη σκιά των νερών. Μόνο που να σήμερα ο τόπος μοιάζει παράξενα έρημος με την έλευση της λειψυδρίας των τελευταίων χρόνων, όπου οι πηγές έχουν στερέψει απηχώντας κάτι από τους μοναχικούς στίχους του Σεφέρη "...δεν έχουμε πηγές, μονάχα λίγες στέρνες άδειες κι αυτές".  

Κατάληξη της διαδρομής της αγροτικής περιόδου της Πλάκας και τα τελευταία κονάκια που απλώνουν μέσα στη ρεματιά που φτάνει στην παραλία της Πλάκας... 

ΟΙ ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ 

Και κάπου εκεί στα όρια της αγροτικής περιόδου που έφτασε μέχρι το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ξεκινά η νεώτερη εποχή της περιοχής με τους νεώτερους κατοίκους που έφτασαν μέχρι εκεί μένοντας εντυπωσιασμένοι από το φυσικό κάλος και την αρχαία αίγλη. Κι άρχισαν να φτιάχνουν ξεχωριστά πέτρινα σπίτια σε μεγάλες εκτάσεις δεκάδων στρεμμάτων που αγόρασαν από αγρότες που εγκατέλειψαν την όμορφη, αλλά και δύσκολη γη τους για μιαν άλλη ζωή. Κι άρχισαν να ξεφυτρώνουν πέρα από τις ζώνες προστασίας του αρχαίου οικισμού σπίτια πέτρινα ενταγμένα πολλές φορές με τρόπο μοναδικό στο τοπίο.  

Μεγάλες εκτάσεις που συχνά πέρασαν από κάποιους επώνυμους σε άλλους, από Έλληνες σε ευρωπαίους που έχτισαν αετοφωλιές κι ερημητήρια ξεχωριστά για τους καλοκαιρινούς μήνες. Και χάραξαν ή δημιούργησαν ένα αναπτυγμένο για τα δεδομένα της περιοχής οδικό δίκτυο πάνω στους αγροτικούς δρόμους του χτες, που άπλωσαν σε μέρη ακατοίκητα ή σε μέρη που υπήρχαν απλώς κάποια κονάκια. Έτσι άρχισε να σχηματίζεται ένας νέο εκτεταμένος πολύ "οικισμός" με διάσπαρτα σπίτια σε αρκετά μεγάλη έκταση αποτελούμενος από ζωγράφους, μουσικούς, καλλιτεχνών, επιχειρηματίες, στελέχη επιχειρήσεων, αρχιτέκτονες κλπ. Ένα κοινό με προχωρημένα γούστα και άλλες απαιτήσεις που αναζητά άλλους τρόπους αναχωρητισμού και ιδιωτικότητας στα καλοκαίρια του...

Γνωρίσαμε έναν από αυτούς, τον ζωγράφο και κινηματογραφιστή Χρήστο Κεχαγιόγλου. Τον επισκεφθήκαμε στο σπίτι του και με τις οδηγίες του γνωρίσαμε την περιοχή, που πρέπει να ομολογήσουμε πως δεν γνωρίζαμε καλά. Στη φωτογραφία ο Χρήστος Κεχαγιόγλου στην αυλή-βεράντα του σπιτιού του, με φόντο το ακρωτήρι της Πλάκας στο βάθος...  

Ο Χρήστος και η Μάγκυ στην αυλή-βεράντα του σπιτιού τους στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Πλάκας και Ζαγοράς...

 Και ο κήπος τους με πικροδάφνες και λιόδεντρα...

Πηγαίνοντας τον δρόμο για Πλάκα αρκετά μακρύτερα μέσα στη ρεματιά συναντήσαμε μερικά σπίτια πέτρινα και περίτεχνα, ενταγμένα αρμονικά στο τοπίο... 

Είδαμε δρόμους κυκλικούς, χωμάτινους, ευγενικούς στα 4χ4 και δύσκολους στα 2χ4. Τοπίο με τα ίχνη των ανθρώπων αποτυπωμένων πάνω του. Αλήθεια, τι θα ήταν ένα τοπίο χωρίς το ίχνος του ανθρώπου; Πόσο μάλλον όταν αυτό το ίχνος έχει την καλαισθησία του νησιώτικου, που απέδωσαν αυτοί που το εποίκισαν...

Στην παραλία βρήκαμε "πλάκα" τα απλωμένα στη σειρά παραλιακά σπιτάκια για τις βάρκες τον χειμώνα των ντόπιων! Μια εικόνα άλλης εποχής. Λίγο ψαράδικη, λίγο φολκλόρ, λίγο στα όρια. Αλλά και μια εικόνα ζωής. Ακουμπήσαμε εκεί. Καθίσαμε εκεί. Και τα φωτογραφίσαμε χωρίς σχόλια. 

Και μια αποχαιρετιστήρια φωτογραφία αυτών που τολμούν και φτάνουν για μπάνιο μέχρι εκεί. Τουρίστες. Επισκέπτες κυρίως από το εξωτερικό. Τέσσερις άνθρωποι. Μια γυναίκα ξένη με νοικιασμένο τζιπ. Και τρεις νεότεροι που κολύμπησαν πιο δίπλα με τους οποίους συζητήσαμε. Δύο άνδρες και μια γυναίκα. Ο ένας από Ελβετία, ο άλλος από Αγγλία (Ντέβον) και η τρίτη από Γαλλία (Παρίσι)... Τυχαίο; Δεν νομίζω...