Η ΝΑΥΤΙΚΗ ΑΝΔΡΟΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ: Ποιους αφορά; Ποιοι ενδιαφέρονται;
Ποιους αφορά ένα βιβλίο για την ιστορία της Ναυτικής Άνδρου του 19ου αιώνα; Αυτό ήταν το πρώτο ερώτημα που ήρθε στο νου με την αναγγελία της παρουσίασης του βιβλίου που ολοκληρώσαμε τον Μάιο του 2025 επεξεργαζόμενοι και πάλι στοιχεία, ντοκουμέντα, φωτογραφικό υλικό, που είχαμε παραθέσει σε προηγούμενη περίοδο, έχοντας προσθέσει και μια συνοπτική εξιστόρηση του ναυτικού θαύματος που δημιούργησαν οι κάτοικοι της Άνδρου και κυρίως οι σημαντικές ναυτικές οικογένειες της Άνδρου μεταξύ 1830 και 1910.
Ποιους λοιπόν αφορά η ιστορία μιας περιόδου ακμής: οικονομικής, επιχειρηματικής, ναυτικής, πολιτισμικής, κοινωνικής; Πιθανώς όλους αυτούς που ασχολούνται με τη ναυτιλία. Πιθανώς όσους θέλουν να μάθουν την προγενέστερη ιστορία του νησιού. Ποιους αφορά η παράθεση ονομάτων, επαγγελμάτων, ηλικιών, όλων των ανδρών κατοίκων του νησιού άνω των 25 ετών κατά περιοχές και κατά Δήμο και κοινότητα; Πιθανόν τους επίγονους τους;
Θεωρητικά ένα βιβλίο ιστορίας της ναυτικής Άνδρου του 19ου αιώνα αφορά όλους όσους έχουν σχέση με την Άνδρο. Όλους όσους έχουν αναφορά, αγάπη και ρίζες στην Άνδρο. Αυτό όμως θεωρητικά. Στην πράξη ισχύει το ευαγγελικό "πολλοί μεν οι κλητοί, ολίγοι δε οι εκλεκτοί"! Το ενδιαφέρον της υπόθεσης όμως είναι πως αυτοί οι ολίγοι είναι ένα από τα πιο δραστήρια τμήματα της κοινωνίας μας. Αλλά μήπως πάντα δεν ήταν έτσι; Πάντα οι ολίγοι και εκλεκτοί δεν πρωτοπορούσαν των αδρανών και αδιάφορων κοινωνιών τους. Ισχύει δηλαδή αυτό που έγραψε πριν 2.000 χρόνια ο ευαγγελιστής Ματθαίος...
Ο ζωγράφος κι επιμελητής εκθέσεων ζωγραφικής Χρήστος Κεχαγιόγλου μιλά για το βιβλίο και την ιστορία, αλλά και για τον πίνακα του εξωφύλλου...
Ποιοι λοιπόν ενδιαφέρονται σήμερα για τη ναυτική εποποιία της Άνδρου κατά τον 19ο αιώνα σήμερα; Αν κρίνω από τα μηνύματα που λάβαμε για το βιβλίο μας αρκετοί. Ο καθείς με τον τρόπο του. Δεκάδες επικοινώνησαν με μηνύματα και τηλέφωνα να ευχαριστήσουν για την πρόσκληση, αλλά δεν θα ερχόντουσαν. Θα αγοράσουν βιβλίο, είπαν. Αν κρίνουμε από τις εκατοντάδες πωλήσεις των βιβλίων τα προηγούμενα χρόνια αυτό ισχύει. Όμως πιο πολύ ισχύει το ενδιαφέρον για τα βιβλία μας από τους επισκέπτες του νησιού.
Άλλο το ακροατήριο της παρουσίασης ενός βιβλίου για την ιστορία της Άνδρου κι άλλο μιας επίσημης ή μιας κοσμικής εκδήλωσης...
Ταξιδεύουμε την ιστορία της Άνδρου εκτός νησιού όπως δείχνουν οι καλοκαιρινές πωλήσεις σε χώρους επισκεπτών στο Γαύριο. Υπάρχει όμως ενδιαφέρον για την αγορά ενός βιβλίου και στη Χώρα κυρίως τα Σαββατοκύριακα των επισκεπτών! Πολύ πιο περιορισμένο το ενδιαφέρον στο απομακρυσμένο Κόρθι. Και φυσικά αρκετά λιγότεροι συμμετέχουν σε μια παρουσίαση ή σε μια συζήτηση για ένα βιβλίο ιστορίας του νησιού. Απλώς οι περισσότεροι αρέσκονται στην φλυαρία περί ιστορίας στο facebook.
Εντυπωσιακό ότι προσήλθε και ο 92χρονος Γέροντας Ευδόκιμος με την αδελφότητα της Παναχράντου. Για κάποιους η ανάγνωση και η ενεργός παρουσία ισχύει εφόρου ζωής. Για άλλους είναι part time!
Η παρουσία των περισσοτέρων τα καλοκαίρια περιορίζεται κυρίως σε κοσμικές συναθροίσεις. Λιγότεροι συνεχίζουν την μακρά αστική παράδοση της παρουσίας σε μια ζωντανή αναφορά στην ιστορία του νησιού τους. Όμως δεν μπορεί κανείς να κάνει τίποτα. Αυτή την κοινωνία έχουμε. Με αυτήν πορευόμαστε εδώ και χρόνια και με αυτή συνεχίζουμε. Και σε αυτή την κοινωνία απευθυνθήκαμε και χτες. Όπως πέρσι με τις "Ναυτικές Ιστορίες της Άνδρου, όπως το 2021 με το "Άνδρος, 200 Χρόνια", όπως με το αφιέρωμα "Άνδρος, το νησί της Ναυτοσύνης" και με το "Η Μονή Παναχράντου στο Διάβα των Αιώνων" το 2014, όπως το "Η Άνδρος μέσα στον Χρόνο" το 2012.
Ο βιβλιοπώλης, τα βιβλία και τα γλυκά προσφορά του ζαχαροπλαστείου Δημήτρη Λάσκαρη στους προσελθόντες (παλιά αστική παράδοση της Άνδρου)...
Μια μακρά ιστορία παρουσιάσεων βιβλίων για την ιστορία του νησιού, μια μακρά διαδρομή αποτύπωσης του ενδιαφέροντος κατοίκων και επισκεπτών για την ιστορία της Άνδρου. Μια αποτύπωση που καταγράφεται και στις αξιόλογες πωλήσεις (κάθε τίτλος από τα βιβλία μας πούλησε από 700 μέχρι 1.800 αντίτυπα στα προηγούμενα χρόνο). Τονίζουμε τους επισκέπτες. Αυτή λοιπόν είναι η πραγματικότητα κάτω από όλες τις περιστάσεις και υπό όλες τις κοινωνικές συνθήκες εδώ και 13 χρόνια. Τα συμπέρασμα δικά σας...
Στην κάτω φωτογραφία - δεξιά από τον εκ Συνετίου καθηγητή και διευθυντή του ΕΠΑΛ Άνδρου Μιχάλη Καλογρίδη - ο εξ Εδιμβούργου φίλος αναγνώστης Σταμάτης Τηνιακός, που επενδύει στην Άνδρο χρήματα που κερδίζει έξω.
Η κοινωνία της Άνδρου που ένοιωθε όλα αυτά τα χρόνια πως την αφορά πραγματικά η έντυπη ιστορία του τόπου της ήταν πάντα πολύ πιο περιορισμένη αριθμητικά από αυτή που περιαυτολογεί... περιγράφοντας, καταγράφοντας, αναγράφοντας ιστορίες και λόγια ανέξοδα για την "υπερήφανη ναυτική ιστορία" της "αρχοντικής Άνδρου" στο facebook.
Πέρασαν να ευχηθούν "καλή επιτυχία" ο καθηγητής και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Μιχάλης Τιβέριος και ο πρόεδρος του Ιδρύματος Κυδωνιέα Δημήτρης Σιγάλας. Εδώ με τον ομιλητή Χρήστο Κεχαγιόγλου...
Θα ρωτήσετε βέβαια: "Θα πεθάνει το βιβλίο;". Θα πεθάνει η ιστορία; Την απάντηση την έδωσε ο μεγαλοεκδότης Θανάσης Καστανιώτης, που έχει σχέση και αναφορά στην Άνδρο (το εξοχικό σπίτι του είναι εδώ και πολλές δεκαετίες στον Άνω Άγιο Πέτρο). Απαντώντας προσφάτως σε μια συνέντευξη είπε μια σειρά σημαντικές αλήθειες με αριθμούς...
Το βιβλίο - είπε - ΔΕΝ θα πεθάνει. Έχει όμως αλλάξει ο ρόλος του. Πριν 50 χρόνια διάβαζαν χιλιάδες νέοι πολιτικά και λογοτεχνικά βιβλία. Διάβαζαν και οι ενδιάμεσες ηλικίες. Το σημερινό ακροατήριο έχει μειωθεί στο μισό. Και έχει αλλάξει η κοινωνική σύνθεση. Διαβάζουν κυρίως και σε μεγάλα ποσοστά... οι γυναίκες!!! Και ακολουθούν οι πιο νέοι. Οι μέχρι τα 25!. Οι γυναίκες αγοράζουν και κανένα βιβλίο για τους άνδρες τους. Κι αν το ανοίξουν.
Οι άνδρες διαβάζουν κυρίως... ίντερνετ! Και μάλιστα πολιτικολογίες! Τα πολιτικά αναθέματα, τα πολιτικά "σκάνδαλα" και σκάνδαλα. Και διαμορφώνουν μια κουλτούρα απαισιόδοξη για το μέλλον της κοινωνίας, της Ελλάδος, της ζωής. Οι γυναίκες διαβάζουν λογοτεχνία. Άλλωστε γι' αυτές γράφονται πλέον πολλά μυθιστορήματα. Οι νέοι αγοράζουν βιβλία περισσότερο από τους μεγάλους που... τα ξέρουν! Ή, δεν έχουν χρόνο! Ή, δεν μπορούν να σκουτουριάζουν! Ή...
Στο ακροατήριο και ορισμένοι ασχολούμενοι με την τοπική αυτοδιοίκηση. Να που η πολιτική οδηγεί μερικές φορές στην αναζήτηση της ιστορίας και της γνώσης...
Δύο λόγια για το κοινό της χθεσινής παρουσίασης. Παραβρέθηκαν αρκετές δεκάδες ενδιαφερόμενοι. Παρακολούθησαν με ενδιαφέρον τους ομιλητές. Κατά σειρά μίλησαν οι Διαμαντής Μπασαντης, που εστίασε στην αστική και ναυτική Άνδρο του 19ου αιώνα η οποία άπλωνε γύρω από την πλατεία Καΐρη κι ανηφόριζε μέχρι την πλατεία Γηροκομείου - κτιριακώς και ιστορικώς. Από εκεί και πάνω συνέχιζε η αστική και ναυτική Άνδρος του 20ου αιώνα - κτιριακώς και ιστορικώς. Ακολούθησε ο Χρήστος Κεχαγιόγλου, που εστίασε στην γενικότερη αναφορά στην ιστορία της Άνδρου και στο ρόλο του βιβλίου ως μέσου και ως αντικειμένου επικοινωνίας.
Τελευταίος ομιλητής και πιο ιδιαίτερος ο νεαρός δικηγόρος Γιώργος Μπάλλας, που εστίασε στο πως και γιατί διαβάζει αυτός ως νέος. Εξέθεσε με προσωπικό τρόπο το πως συναντήθηκε σε μερικά από τα βιβλία ιστορίας και τι τον τράβηξε σε αυτά. Αξιοπερίεργη η αναφορά του στο γεγονός πως πρώτα άκουσε για εμάς ως πρόσωπο όταν ήταν φοιτητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας κι εμείς διδάσκαμε στο μεταπτυχιακό του Ανοικτού Πανεπιστήμιου της Κύπρου. Του έκανε εντύπωση που ένας ανδριώτης δίδασκε εκεί. Τα βιβλία μας τα συνάντησε αργότερα στην Άνδρο. Ήταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία και για εμάς η σύντομη παρέμβαση του. Και μια επιβεβαίωση πως μερίδα των νέων εξακολουθεί να διαβάζει και ενδιαφέρεται για την ιστορία της Άνδρου...
"ΕΝ ΑΝΔΡΩ"
