Του Δημήτρη Σταυρόπουλου   Μεγάλος Καλόγερος: 26 μίλια απόσταση από Άνδρο. Εδώ σε μεγάλα βάθη κρύβεται ένας θησαυρός αιώνων.  Σε απόσταση 26 ναυτικά μίλια από το ακρωτήριο Καμπανός της Άνδρου, βρίσκεται θαμμένος στο βυθό της θάλασσας ο αμύθητος θησαυρός του Αιγαίου. Πρόκειται για την λεία των πειρατών από τις λεηλασίες στα νησιά και κυρίως από τις παράνομες περιούσιες των πλούσιων εμπόρων της Σμύρνης, που είχαν βρει ένα πρώτης τάξεως κρησφύγετο για να κρύψουν το… «μαύρο χρήμα» της εποχής και ότι άλλο πολύτιμο είχαν, που δεν ήθελαν να το δώσουν «μπαξίσι» στους Τούρκους.

  Ο παλιός φαροφύλακας της Φάσας Δημοσθένης Ρέρρας  Ένας από τους μεγαλύτερους και πιο σημαντικούς για την ναυσιπλοΐα φάρους της Ελλάδας, είναι ο φάρος της Φάσας στην Άνδρο. Διαφεντεύει, φωτίζει και καθοδηγεί τους ναυτικούς σ ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλασσινά μονοπάτια του Αιγαίου: τον Κάβο Ντόρο. Έχει μεγάλη ακτινοβολία και ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Πρωτολειτούργησε το 1859 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο, με χαρακτηριστικό φως λευκό με μία αναλαμπή ανά τρία λεπτά και φωτοβολία 30 ν.μ.

  Η πύλη του στρατοπέδου στο Νταχάου (Από τον αναγνώστη Αχιλλέα Χατζηκωνσταντίνου λάβαμε την παρακάτω συγκινητική ιστορία που αναφέρεται σε κάποιον ονόματι Στυλιανό Βαλμά, ο οποίος αναζητείται και μπορεί να είναι ανδριώτης...  Το κειμένο πρωτοδημοσιεύτηκε στο LIFO από τον Άρη Δημοκίδη - Εν Άνδρω) Μια φίλη με ενημέρωσε πως δύο γνωστοί της -αξιόλογοι και ευαίσθητοι άνθρωποι- έχουν στην κατοχή τους ένα γράμμα που γράφτηκε πριν από 71 χρόνια αλλά δεν έφτασε ποτέ στα χέρια του αποδέκτη του. Θα καταλάβετε γιατί. Έτσι αναζητούν τους απογόνους του Στυλιανού Βαλμά και ελπίζω και με τη βοήθεια των κοινοποιήσεων να τους βρουν.  Λέει η Στέλλα Μπατάκη από τα Χανιά: "ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ ΕΝΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΒΑΛΜΑ" Έχω γράμμα γι αυτούς γραμμένο το 1945 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο ΝΤΑΧΑΟΥ! Βοηθείστε κοινοποιώντας, για να φτάσει παντού! Πώς έχει η ιστορία... Τιμώντας τον πατέρα μας, Γιάννη Μπατάκη, και τον παππού μας Πέτρο Μιχελιουδάκη, όταν μετακομίζαμε γραφείο με τον αδερφό μου Διομήδη Μπατάκη στα Χανιά, φτιάξαμε κάποιες προθήκες, στις οποίες τοποθετήσαμε αντικείμενα, βιβλία και έγγραφά τους, τα οποία χρονολογούνται απο το 1800+ και πέρα και σχετίζονται με τη δουλειά μας (δικηγόρος & λογιστής). Κατά τη διαλογή των βιβλίων και εγγράφων του παππού μας, βρήκαμε ένα γράμμα ενός ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΒΑΛΜΑ που απευθυνόταν στη μητέρα του. Ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΒΑΛΜΑΣ το 1945 ήταν αιχμάλωτος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου και στο ΑΟΥΓΚΣΜΠΟΥΡΓΚ μαζί με τον παππού μας. Στον ίδιο θάλαμο. Στον θάλαμο 58. Μαζί με άλλους πολλούς (βρέθηκε και η λίστα με τα ονόματα των Ελλήνων αιχμαλώτων πολλών θαλάμων). Πιθανόν ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΒΑΛΜΑΣ έδωσε το γράμμα αυτό στον παππού μας για να το παραδώσει στην οικογένειά του. Για άγνωστο λόγο, ΔΕΝ ΕΦΤΑΣΕ ΠΟΤΕ ΣΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ. Ίσως να μην βρήκε κανέναν. Από το γράμμα προκύπτει ότι το 1945, ήταν ο τρίτος του χρόνος στο Νταχάου. Πιθανόν να τον θεωρούσαν νεκρό. Δε γνωρίζουμε αν επέστρεψε. Είχε όμως οικογένεια! Σύζυγο και μία κόρη που την ελεγαν ΡΙΤΑ. Είχε και αδερφές. Την μία την έλεγαν Εμιλίτσα. Αν είχε εγγόνια, σήμερα θα είναι περίπου 35-50 ετών. Όταν ο παππούς μας επέστρεψε απο το Νταχάου ήταν περίπου 25-27 ετών. Σήμερα θέλουμε να βρούμε έναν απόγονο του ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΒΑΛΜΑ, να του παραδώσουμε το γράμμα που προοριζόταν για την οικογένεια τους! Σημείωση: Εδώ είναι οι περιοχές με την πυκνότητα τηλεφώνων που είναι καταχωρημένα στο επίθετο "Βαλμάς" #Valmas #Βαλμάς #Βαλμας. Όπως βλέπεται στην Άνδρο είναι το πλέον συχνό όνομα από τις άλλες περιοχές της Ελλάδας. Για τον λόγο αυτό μας ζητήθηκε να κάνουμε την ανακοίνωση και στο «Εν Άνδρω».

Του Δημήτρη  Σταυρόπουλου Το θρυλικό Μοσχάνθη στη Ραφήνα πριν αναχωρήσει. Τούτο το αφιέρωμα έχει πολλούς αποδέκτες. Εκείνους που έζησαν την περίοδο στην οποία αναφέρεται και στους άλλους, τους νεώτερους, που δεν γνωρίζουν τίποτα. Τα συναισθήματα που θα προκαλέσει είναι ποικίλα. Στους παλιούς, νοσταλγία και συγκίνηση. Στους νέους έκπληξη και κάποια χαμόγελα…

Του Δημήτρη  Σταυρόπουλου Το πλωτό νοσοκομείο Αττική που βύθισαν στις 12/4/1941 στις ακτές της Άνδρου οι Γερμανοί Ένα από τα πιο στυγερά και αποτρόπαια εγκλήματα των Γερμανών, κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα, διαπράχθηκε κοντά στις ακτές της Άνδρου.

Ο ταγματάρχης του Τάγματος Εκαθάρισης Ναρκών Ξηράς δείχνει το αγκυλωτό σταυρό. Πιθανόν να τον σχεδίασαν παιδιά παίζοντας στις υπόγειες στοές του "οχυρού" (φωτ. Εν Άνδρω). Καθώς το καράβι μπαίνει στη Ραφήνα υπάρχει ένας μικρός λόφος αριστερά που σε μια άκρη του είναι χτισμένο το Γυμνάσιο της πόλης. Πίσω του υπάρχουν πολλά δέντρα. που φτάνουν μέχρι την κορύφη του, λίγες εκατοντάδες μέτρα παραπέρα. Ο λόφος λέγεται από τον Β' Παγκ. Πόλεμο μέχρι σήμερα "Οχυρό". Έτσι τον έμαθαν όλοι στη Ραφήνα, έτσι τον λένε οι νησιώτες που τον βλέπουν από το καράβι, έτσι τον λένε και οι ανδριώτες όσοι τον ξέρουν. Γιατί όμως ο χαμηλός αυτός λοφίσκος λέγεται  "οχυρό";

Του Διαμαντή Μπασαντή Γκραβούρα Κάστρου του de Tournefort - 1717 (φωτ. Εν Άνδρω).   Μια φορά κι έναν καιρό, τότε που η Χώρα της Άνδρου λεγόταν Κάστρο η μικρή πόλη ήταν χτισμένη και οχυρωμένη στην μικρή χερσόνησο που καταλήγει σε ένα πρώτο νησάκι άδειο από κτίσμετα και σε ένα δεύτερο νησάκι που λεγόταν Μέσα Κάστρο. Στο ενδιάμεσο νησάκι ξεκίνησε το 1817 να χτίζεται η συνοικία της Ρίβας που σήμερα καταλήγει στην πλατεία σύμβολο της Άνδρου: την πλατεία του Αφανή Ναύτη. Η Χώρα/Κάστρο τέλειωνε εκεί που είναι σήμερα η οικία Ράλια και περιβαλλόταν από ένα τείχος για να προστατεύεται από την πειρατεία. Όλα αυτά μας τα αφηγείται η γκραβούρα του Γάλλου περιηγητή J.P. de Tournefort που απεικόνισε σε αυτή το 1717 το Κάστρο της Άνδρου και το Μέσα Κάστρο με τους δύο κόλπους του από μια θέση κάπου στο Υψηλού.

Του Δημήτρη Σταυρόπουλου   Δεκαετία 1950. Μεγάλη μέρα για το νησί φτάνει το καράβι μετά 19 ώρες από τον Πειραιά. ¨Όλοι κατεβαίνουν στην Πακούρα για να το υποδεχτούν. Πίσω διακρίνονται τα κατεστραμένα από τους Γερμανούς Εμπειρικαίικα της Πλακούρας.   Ξεφυλλίζοντας παλιά άλμπουμ με κιτρινισμένες φωτογραφίες, αποκαλύπτεται μπροστά σου μια άλλη Άνδρος. Η Άνδρος του χειμώνα (που έρχεται), με τις μεγάλες φουρτούνες, τους ανύπαρκτους μόλους και λιμενοβραχίονες, τα πελώρια κύματα να μπαίνουν μέσα στα σπίτια, την μοναξιά και την απομόνωση.

  Αναπαράσταση από ιταλική εφημερίδα της εποχής της φοβερής σύγκρουσης των δύο υπερωκεανίων στον Βόρειο Ατλαντικό  Η απήχηση που είχε το ρεπορτάζ με το κρουαζιερόπλοιο «Αστόρια», το οποίο πέρασε πολύ κοντά από τις ακτές της Άνδρου την νύχτα της Παρασκευής, με κατεύθυνση από την Σύρο στον Πειραιά, ήταν πολύ μεγάλη. Χιλιάδες αυτοί που το διάβασαν και εκατοντάδες που ζήτησαν πληροφορίες για το «τραγικό παρελθόν» του πορτογαλικού πλοίου, που πριν από 60 χρόνια ενεπλάκη σε πολύνεκρο ναυάγιο μετά από σύγκρουση με το υπερωκεάνιο  «Ανδρέα Ντόρια».