Το μόνο της ζωής μας ταξίδι…...
Του Διαμαντή Μπασαντή   Οι παλιοί ναυτικοί έζησαν μια ζωή ξένοι, μακριά και μόνοι. Και έφυγαν ξένοι, μακριά και μόνοι. Οι παλιοί ναυτικοί εικόνες ξεθωριασμένες από παλιές θαλασσογραφιές. Κομμάτια της ζωής μας, που ακόμα μας αγγίζουν και πάντα αγαπάμε...  Φοιτητής. Πρωινό στο σπίτι. Διαπληκτιζόμουν με την μάνα μου. Ξαφνικά χτυπά το τηλέφωνο. Σήκωσα αμήχανα το ακουστικό: -      -   Μπορώ να μιλήσω στον μεγάλο γιό του μπάρμπα Σταμάτη, με ρώτησε κάποιος.  -      -   Ο ίδιος, απάντησα. -      -   Είμαι από το γραφείο στον Πειραιά. Άκουσε με προσοχή και πες το με τρόπο στην μητέρα σου: ο πατέρας σου πέθανε χτες το βράδυ στο καράβι… Έμεινα άναυδος. Μου φάνηκε σαν κρύο αστείο. Η μάνα μη δίνοντας καμία σημασία συνέχιζε απτόητη την μουρμούρα. -      -   Μπορείς να σταματήσεις ένα λεπτό. Είναι κάτι πολύ σοβαρό, είπα… Η μητέρα το θεώρησε υπεκφυγή. Θεώρησε την σιωπή ευκαιρία να εντείνει την κατσάδα. Δεν ήξερα τι να πω. Αυτή συνέχιζε απτόητη… -       -  Μπορείς σε παρακαλώ να σταματήσεις είναι κάτι πολύ σοβαρό που πρέπει να σου πω, ξαναείπα… Είχε πάρει φόρα και δεν έλεγε να σταματήσει. Για να την φρενάρω γυρνάω και λέω εκνευρισμένος: -       -  Σταμάτα επιτέλους. Πέθανε χτες βράδυ ο μπαμπάς στο καράβι… Έμεινε άγαλμα. Μετά μερικά δευτερόλεπτα ρώτησε παγωμένη: -       -  Τι είπες; -       -  Πέθανε χτες βράδυ ο μπαμπάς στο καράβι. Αυτό είπαν στο τηλέφωνο. Και είπαν να στο πω με τρόπο. Αλλά εσύ δεν σταμάταγες… Την είδα να καταρρέει. Με αυτό τον απροσδόκητο τρόπο πληροφορηθήκαμε στο σπίτι τον θάνατο του πατέρα… Το λίμπερτι "Γρηγόριος Κ. ΙΙΙ".. Ναυτικές μνήμες από ένα ναυτικό νησί. Διαδρομές μισοσβυσμένες, κουρασμένες, ξεχασμένες. Άνδρες σκληροτράχηλοι και τρυφεροί. Πατεράδες που συνάντησαν τους γιους τους μεγάλους. Μοναχικές ψυχές, μοναχικές ζωές. Ή, όπως έγραψε ο Αλμέρ Καμύ: ξένος, ποιος αλήθεια μπoρεί να ξέρει τι σημαίνει αυτή τη λέξη.... Ο πατέρας μου μετά την σύνταξη συνέχιζε να δουλεύει βατσιμάνης για να βοηθάει το σπίτι. Μερικές φορές πήγαινα μαζί του στην 24ώρη βάρδια στο στενό της Σαλαμίνας. Είχα συνηθίσει γιατί με έπαιρνε από μικρό μαζί του κάθε φορά που το καράβι έπιανε Πειραιά. Ήταν ένας τρόπος να είμαστε κοντά μιας και αργήσαμε πολύ να συναντηθούμε. Μια ζωή ταξίδευε. Ερχόταν λίγο κι έφευγε πολύ. Στο σπίτι τον είδαμε όταν πήρε σύνταξή. Ζήσαμε μαζί μόνο 8 χρόνια… Μια μέρα που ήμασταν μόνοι στο σπίτι γύρισε και μου είπε: "θέλω, όταν έρθει η ώρα, να πεθάνω στο καράβι!" Αντέδρασα. Ρώτησα γιατί. Και απάντησε με ένα θλιμμένο χαμόγελο. "εκεί έζησα μια ζωή. Εκεί νοιώθω καλά. Εδώ έξω είμαι ξένος…" Και πέθανε όπως ευχήθηκε: σε ένα παλιό αγκυροβολημένο καράβι στα ανοιχτά της Σαλαμίνας… Πήγαινα μαζί του και πάντα μου άρεσε να περιδιαβαίνω τα αγκυροβολημένα καράβια. Άφηνα την φαντασία μου να ταξιδεύει. Στα παλιά λίμπερτι ένοιωθα πλήρωμα. Στα αποτραβηγμένα κρουαζιερόπλοια ένοιωθα επιβάτης. Βόλταρα στα άδεια σαλόνια, στις σιωπηλές γέφυρες, στα μεγάλα καταστρώματα. Κι ήταν σα να ταξίδευα μαζί τους. Κάποια στιγμή – λίγο πριν φύγει για πάντα – ο πατέρας - λες και το είχε νοιώσει - ζήτησε να κάτσω μια εβδομάδα στη βάρδια του. Ήθελε να πάει να δει την Άνδρο. Με ενθουσίασε η σκέψη να μείνω μόνος, καλοκαίρι, σε ένα άδειο λίμπερτι. Θα ήμουν ο κυβερνήτης της… ακινησίας του! "Το μόνο της ζωής μας ταξίδι/ μια διαδρομή αλέ και ρετούρ..." έγραψε κάποτε ο Στέφανος Κ. Πήγα στην ώρα μου. Βρήκα την λάτζα. Οι βαρκάρηδες με ξέρανε από τις άλλες φορές. Πλήρωσα το ναύλο και πήγα μέσα. Σκαρφάλωσα από την ανεμόσκαλα. Αυτό έγινε τρεις φορές. Όταν γύρισε από την Άνδρο δεν είπε τίποτα. Μόνο η μητέρα είπε πως καθόταν στην πλατεία Αγίας Όλγας κοίταγε τα Λειβάδια κι έκλαιγε σαν μικρό παιδί: -      -   Έρμα Λειβάδια δεν θα σας ξαναδώ, έλεγε… Και δεν τα ξανάδε. Πέθανε λίγους μήνες αργότερα ξαφνικά ένα βράδυ παίζοντας πρέφα με τον βατσιμάνη του διπλανού καραβιού. Μετά από 40 χρόνια ταξίδια σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου έφυγε πάνω σ’ ένα αγκυροβολημένο καράβι! Το ημερολόγιο έγραφε 30 Μαρτίου. Ήταν 73 ετών. Ανήμερα στα γενέθλια του… "Τα σκουριασμένα καράβια της Κυνόσουρας. Έτσι, σιωπηλά και σκοτεινά. Γερμένα με αλληλεγγύη και κατανόηση το ένα δίπλα στο άλλο..." Έκτοτε πέρασαν δεκαετίες. Ταξίδεψα μακριά κι έζησα, όπως αυτός, κάτω από άλλους ουρανούς. Επέστρεψα: στην Ελλάδα και στην Άνδρο. Πριν λίγες μέρες, ένα πρωινό που έγραφα, χτυπά ξαφνικά το τηλέφωνο. Το σηκώνω αφηρημένος. Ήταν ο Δημήτρης στην άλλη άκρη λέγοντας: -      -   Για δες αυτές τις φωτογραφίες που σου στέλνω… Ανοίγω και βλέπω να κατεβαίνουν φωτογραφίες από παλιά καράβια και παλιούς ναυτικούς να ανεβαίνουν σε αυτά. Τις κοίταγα σιωπηλός με μια ανείπωτη τρυφερότητα… -     -   Ξέρεις τι είναι, με ρωτάει… -     -   Βατσιμάνηδες, απαντώ συγκινημένος. Έμεινα ώρα να τις κοιτώ. Όλες μου θύμιζαν ένα άλλο ξαφνικό πρωινό τηλεφώνημα, που πριν πολλά χρόνια μου ανήγγειλε απροσδόκητα το τέλος μιας ολόκληρης εποχής της ζωής μου… Ένας κόμπος είχε ανέβει στο λαιμό. Έμειναν ώρα σκεφτικός. Οι φωτογραφίες του Δημήτρη είχαν χτυπήσει φλέβα. Ήταν σαν ένα ξαφνικό μνημόσυνο: στον πατέρα, στις παλιές μνήμες, στις απέραντες διαδρομές, που όλες κατέληξαν αθόρυβα σ' ένα αγκυροβολημένο καράβι. Κάποια στιγμή ξεκίνησα ασυναίσθητα να γράφω για τους παλιούς ναυτικούς, που συνεχίζουν να ζουν μαζί τους κρατώντας τους συντροφιά ατέλειωτες μέρες και νύχτες… Μετά οι εικόνες ξεστράτισαν. Οι μνήμες βρέθηκαν ανάκατα η μια δίπλα στην άλλη διαγράφοντας διαδρομές μακρινές στα πέλαγα της ζωής. Διαδρομές μισοσβησμένες, που καταλήγουν στο απόβραδο, να γλιστρούν και να χάνονται μακριά όλες μαζί έτσι ήσυχα κι αθόρυβα…   
Αλέξανδος Πανταζής, ο Οδυσσέας...
Του Νίκου Θεοδοσίου Ο Αλέξανδρος Πανταζής το 1910 στην Αμερική. (Το κείμενο που ακολουθεί μιλά για μια θρυλική μορφή από την Άνδρο, τον Αλέξανδρο Πανταζή, που έγραψε μια εποποιία στον αμερικάνικο κόσμο του θεάματος κατακτώντας την κορυφή στις αρχές του 20ου αιώνα. Είναι προδημοσίευση από το προσεχές Νήσος Άνδρος με σκοπό να υπενθυμίσει την τακτική ετήσια έκδοση του εκδοτικού οίκου Gutenberg. Ο Αλέξανδρος Πανταζής ήταν από τον Όρμο Κορθίου. Γεννηθηκε το 1867. Το σπίτι ήταν μικρή φάμπρικα, ατμοκίνητη παραγωγής ζυμαρικών. Στη δεκαετία του 1960 το σπίτι δωρήθηκε στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Κορθίου. - ¨Εν Άνδρω")
Το όνειρο του Αλέκου Γουλανδρή...
  Το όραμα του Ανδριώτη ευεργέτη Αλέκου Γουλανδρή - που «έφυγε» πριν από λίγο καιρό -, να ξαναγίνει ο «Αβέρωφ» ένα αστραφτερό πολεμικό πλοίο-μουσείο και να βγει και πάλι στο Αιγαίο, αρχίζει να υλοποιείται…
Η Άνδρος του χθες: Άνθρωποι, σ...
    Βαρκάρης πάει τα παιδιά βόλτα Άνθρωποι και μέρη, στιγμές, εικόνες και πρόσωπα, συνθέτουν την εικόνα της κοινωνίας της Άνδρου μιας άλλης εποχής.
Ο Κ. Μητσοτάκης και τα νερά τη...
Η ευρύτερη περιοχή της Κατακοίλου (φωτ. Εν Άνδρω). Υπάρχει μια πολιτική ιστορία που αφορά όλη την Άνδρο και την γνωρίζουν ελάχιστοι στο νησί. Η εξέλιξη της και η τελική της έκβαση, σηματοδότησε εν πολλοίς την σημερινή εικόνα του τόπου, που θα ήταν-ίσως-διαφορετική, αν  περίπου 25 χρόνια πριν, κάποιοι άνθρωποι είχαν πάρει διαφορετική απόφαση… Την θυμόμαστε και την αναφέρουμε με αφορμή τον θάνατο του επιτίμου πρόεδρου της ΝΔ Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που υπήρξε εκ των κεντρικών «πρωταγωνιστών» της υπόθεσης. Για λόγους αντικειμενικότητας, αναφέρουμε μόνο τα γεγονότα χωρίς σχόλια, ανοίγοντας ταυτόχρονα και ένα παράθυρο στον διάλογο, που είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσει από εκείνους που ίσως θυμούνται και θέλουν να προσθέσουν η να αφαιρέσουν κάποια στοιχεία. Βρισκόμαστε το 1993 και η χώρα πλήττεται από πρωτοφανή ανομβρία, η οποία προκαλεί επικίνδυνη λειψυδρία. Η κοινωνία ανησυχεί, το θέμα γίνεται πρωτοσέλιδο και βασική είδηση στα τηλεοπτικά δελτία. Μέχρι και οι ιερείς κάνουν τρισάγιο… για να βρέξει. Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, ανακοινώνει δέσμη μέτρων για την άμεση η μακροχρόνια λύση του προβλήματος. Ανάμεσα σε αυτά και τρεις υδατοδεξαμενες  στις Κυκλάδες και συγκεκριμένα στην Άνδρο, την Μύκονο και την Νάξο. Το σχέδιο προέβλεπε την δημιουργία ενός τεράστιου συλλεκτήρα του βρόχινου νερού που θα έλυνε οριστικά το πρόβλημα εκμετάλλευσης των υδάτινων πόρων στην Άνδρο, μεγάλο μέρος των οποίων χύνεται - ακόμα και σήμερα - ανεξέλεγκτα στην θάλασσα. Η κατάληξη της περιοχής στο Ατένι (φωτ. Εν Άνδρω). Ως καταλληλότερη περιοχή κατασκευής της «τεχνητής λίμνης» επελέγη η Κατάκοιλος και συγκεκριμένα η κοιλάδα, που κατηφορίζει προς το Ατενι. Τριγύρω υπάρχουν ορεινοί όγκοι και το κυριότερο η Αρνη, που σχεδόν κάθε χειμώνα ασπρίζει από τις συχνές χιονοπτώσεις. Επίσης η περιοχή εχει γόνιμο και πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα, που θα μπορούσε να τροφοδοτεί με μεγάλες ποσότητες νερού την δεξαμενή, όλο τον χρόνο. Η πρωθυπουργική εξαγγελία βρήκε σύμφωνη την τότε κοινοτάρχη Κατακοιλου Ελένη Θωμαΐδου, που ξεκίνησε τις σχετικές γραφειοκρατικές διαδικασίες και ταυτόχρονα άρχισε να ενημερώνει τους κατοίκους, για το έργο και την σημασία του. Άμεσα ωστόσο υπήρξαν αντιδράσεις, που στην συνέχεια κορυφώθηκαν οργανωμένα. Μερίδα ιδιοκτήτων γης κυρίως της Κάτω Κατακοίλου  εξέφρασαν την απόλυτη αντίθεση τους  με αιτιολογικό ότι η κατασκευή λίμνης θα αλλάξει το μικροκλίμα της περιοχής, θα δημιουργηθούν εστίες μόλυνσης στα λιμνάζοντα ύδατα με αποικίες κουνουπιών και το κράτος θα απαλλοτριώσει  καλλιεργήσιμες εκτάσεις με τιμές χαμηλότερες της αξίας τους. Ακολούθησαν προσφυγές στα δικαστήρια, ατελείωτες συζητήσεις και αντεγκλήσεις και το έργο «πάγωσε». Το 1999 η περιοχή περιέρχεται στην δικαιοδοσία του Δήμου Υδρουσας, με δήμαρχο τον Ιωσήφ Ψήτο. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει «πέσει» και υπουργός Γεωργίας είναι ο Γιώργος Ανωμερίτης. Ο Ψητος βγάζει από το συρτάρι την πρόταση και την ανανεώνει. Ο ίδιος εξομολογείται ότι αναλαμβάνει οικονομικά την μελέτη για την έναρξη του έργου και μάλιστα στην Άνδρο φτάνει ο διευθυντής Φραγμάτων του υπουργείου Κ. Παγάνης. Επιθεωρεί την περιοχή, την εγκρίνει και δεσμεύεται ότι τα τοιχώματα της δεξαμενής θα χτιστούν με φυσικό τρόπο( πέτρες, χώμα) και καθόλου τσιμέντο. Στο κοινοτικό γραφείο Κατακοιλου η συνάντηση- ενημέρωση των κατοίκων από τον δήμαρχο Υδρούσας, παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις και τα χειρότερα απεφεύχθησαν χάριν στην επέμβαση των ψυχραιμότερων! Καινούργιες αντιδράσεις, νέες καταγγελίες και τελικά προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας από αυτούς που αντιδρούσαν. Τελικά το έργο ματαιώνεται οριστικά και τα χρήματα για την Άνδρο, διατίθενται στην… Μύκονο για την κατασκευή και δεύτερου φράγματος που συγκέντρωσης υδάτων. 2017. Τα πολύτιμα νερά της Άνδρου χύνονται ακόμα στις παραλίες, το Μπατσί αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ιδιαίτερα το καλοκαίρι, από κοντά το Γαύριο και η Χώρα… Ειδικού συνεργάτη
Το "θαύμα" στην Άνδρο και η μα...
  Μένητες: Χωρίς αμφιβολία το πιο πράσινο μέρος στις Κυκλάδες... Ξακουστές οι Μένητες. Όμως πόσοι έχουμε ακούσει για «το θαύμα» και την μυθική σχέση του με τον θεό Διόνυσο και την Παναγιάς της Κούμουλου στις Μένητες; Αυτά σκέφτομαι κάτω από την εκκλησιά της Κουμούλου. Περπατώ μέσα στη μοναδική για τις Κυκλάδες πανδαισία πρασίνου και νερών στις Μένητες...
Ντοκουμέντα του πολέμου στον β...
  Ένα από τα αεροπλάνα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στον βυθό του Αιγαίου. Το εντόπισε και το φωτογράφισε η ελληνική "αεροπλοϊκή αρχαιολογία". Απομεινάρια μια σκληρής εποχής, σιωπηλά μνημεία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, βρίσκονται διάσπαρτα και σχεδόν ανεξερεύνητα, στο βυθό των ελληνικών θαλασσών. Είναι - ότι απέμεινε - από τα πολεμικά αεροπλάνα των Γερμανών και των Συμμάχων, που έπεσαν και χάθηκαν ύστερα από σκληρές αερομαχίες στο Αιγαίο, παρασέρνοντας στον αιώνιο υγρό τάφο, τα πληρώματα τους.
(Δεν) ...σκοτώνουν τ’ άλογα ότ...
  Πάνω το πλοίο όπως είναι σήμερα. Κάτω το πλοίο όπως ήταν όταν το παρέλαβαν οι βετεράνοι... (κολάζ Εν Άνδρω). Η ιστορία δεν αφορά πρωτογενώς και αποκλειστικά την Άνδρο. Αφορά όμως τα πλοία και την θάλασσα. Αφορά την ιστορία και τη μνήμη. Αν την διαβάσεις, λοιπόν, θα σου μένει ένα γλυκό συναίσθημα, μια γερή δόση νοσταλγίας, ένα χαμόγελο και αναμνήσεις. Άλλωστε με ένα μέρος αυτής της ιστορίας, μεγαλώσαμε (σχεδόν) όλοι…
Το συγκλονιστικό φινάλε ενός β...
  To πλοίο κόβεται σε κομμάτια σε διαλυτήριο της Τουρκίας... Ο θάνατος ενός πλοίου προκαλεί πάντα δέος και σεβασμό. Ιδίως μάλιστα όταν το τέλος του, έρχεται κάτω από ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες ματώνει τις καρδιές των ναυτικών και όσων ταξίδεψαν τα όνειρα τους μαζί του.