Ποιους αφορά ένα βιβλίο για την ιστορία της Ναυτικής Άνδρου του 19ου αιώνα; Αυτό ήταν το πρώτο ερώτημα που ήρθε στο νου με την αναγγελία της παρουσίασης του βιβλίου που ολοκληρώσαμε τον Μάιο του 2025 επεξεργαζόμενοι και πάλι στοιχεία, ντοκουμέντα, φωτογραφικό υλικό, που είχαμε παραθέσει σε προηγούμενη περίοδο, έχοντας προσθέσει και μια συνοπτική εξιστόρηση του ναυτικού θαύματος που δημιούργησαν οι κάτοικοι της Άνδρου και κυρίως οι σημαντικές ναυτικές οικογένειες της Άνδρου μεταξύ 1830 και 1910.

Γράφει ο ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ Εν αρχή ην η θάλασσα. Και τα νησιά, που αναδύθηκαν από αυτήν σχηματίζοντας όπως έγραψε ο Ελύτης "...τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια"! Παραλία Πλάκας Κορθίου. Απέναντι μοιάζει να αναδύεται από το απέραντο μπλε γαλαζωπή η Γυάρος.

Πίνακας του ζωγράφου Βαγγέλη Τζερμιά για το εξώφυλλο του βιβλίου του συγγραφέα Διαμαντή Μπασαντή: "Η Ναυτική Εποποιία της Άνδρου τον 19ο Αιώνα." Κι όμως η Ναυτική Ιστορία της Άνδρου, όσο κι αν νομίζουμε πως μοιάζει γνωστή, παραμένει συνολικά άγνωστη ή αποσπασματικά γνωστή. Περιγραφές, αναφορές, ερευνητικές καταγραφές, αποσπασματικά δοσμένες ή σε ευρύτερα πλαίσια τοποθετημένες δεν έδωσαν την ευκαιρία στον ανδριώτη, στον κάτοικο, στον επισκέπτη, στον αναγνώστη, να έχει μπροστά του μια περιεκτική ενότητα του συνολικού επιτεύγματος των ανθρώπων ενός αρχικά αγροτικού νησιού που στράφηκε στη ναυτιλία και διέγραψε μια απίστευτη διαδρομή μέσα σε 70-80 χρόνια. 

Της Φωτεινής Τζουβελέκη   Μια ιστορική περίοδος της Ανδρου η οποία είναι λιγότερο συζητημένη εξαιτίας του σκοτεινού της υποβάθρου, είναι εκείνη της Τουρκοκρατίας. Η Ανδρός τότε, ανήκε διοικητικά στο Εγιαλέτι, το οποίο ήταν επαρχία του Αρχιπελάγους, με έδρα τη Ρόδο και αργότερα την Κωνσταντινούπολη. Ακόμη, οι Οθωμανοί δεν είχαν ιδιαίτερη στρατιωτική παρουσία στο νησί. Αυτός ήταν και ο λόγος που διατηρήθηκε και η Μονή Παναχράντου, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της πίστης και της εθνικής ταυτότητας. Όμως οι Οθωμανοί δεν ήταν το μοναδικοί πρόβλημα του νησιού, καθώς πολλές φορές έπεφτε θύμα πειρατών, τόσο Αλγερινών και Μαλτέζων. Οι πειρατές αυτοί δεν επιδίωκαν μόνο τον εμπορικό πλούτο αλλά και την υψηλή αμπελοκαλλιέργεια του νησιού, που ήταν σημαντική οικονομική δραστηριότητα. (1)

Θεόφιλου Χατζημιχαήλ, «Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται Άτρομος εις την μάχην το 1453 Μαΐου 29». (1932, τοιχογραφία αποτοιχισμένη από το σπίτι-καφενείο Γ. Αντίκα στη Σκόπελο Γέρας Μυτιλήνης, 141×179 εκ.). ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ "HUFFINGTON POST"

Μονή Παναχράντου. Φωτογραφία του μεσοπολέμου.  ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ & ΤΟΥ ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟΥ

Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΠΑΣΑΝΤΗ Αποτύπωμα στα βράχια της Άνδρου, το καραβάκι της ναυτικής πολιτείας του Στρόφιλα, 4.500 π.Χ. - 3.200 π.Χ. Το παρακάτω κείμενο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του πατέρα μου Σταμάτη Μπασαντή που έζησε και πέθανε στα καράβια. Περιλαμβάνει αποσπάσματα από το βιβλίο μου "Η ΑΝΔΡΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ", Μέρος Β', "Διαδρομές της Άνδρου" σελ. 133-285, εκδόσεις  Gutenberg, πρώτη έκδοση 2012, δεύτερη έκδοση 2015. Προσαρμόστηκε και παρουσιάστηκε σε επιστημονική ημερίδα της "Επέκεινας Χώρας" στη Βίτσα των Ζαγορωχωρίων στις 13 Αυγούστου 2013 που είχε θέμα την Αποδημία. Αναδημοσιεύθηκε παλαιότερα συντομευμένο στο "εν Άνδρω". Και αναδημοσιεύεται και πάλι σήμερα... Σε μια περίοδο αντιφατική και δύσκολη. Σε μια περίοδο που πολλοί μιλάνε για μια ιστορία της Άνδρου, την οποία δεν ξέρουν και την αντιλαμβάνονται σαν μια πολεμική ανάμεσα σε "καλούς" και "κακούς", ανάμεσα στο "κυκλώπειο" χτες που αγνοούν και στο "τερατώδες" αύριο που ονειροβατούν. Παραθέτουμε αυτή την αναφορά της διαδρομής της Άνδρου προς γνώση και κατανόηση της πραγματικής ιστορία του νησιού: για τους κατοίκους και για τους επισκέπτες, αλλά και για τους χιλιάδες αναγνώστες του ΕΝ ΑΝΔΡΩ - όπου κι αν βρίσκονται - και οι οποίοι "ταξιδεύουν" χρόνια τώρα μαζί μας - ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΠΑΣΑΝΤΗΣ 

Γράφει ο ΜΑΡΙΟΣ  ΜΠΕΓΖΟΣ πρώην Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ   Ο Μάριος Μπέγζος σε ομιλία για τον Θεόφιλο Καΐρη  Ο Θεόφιλος Καϊρης ήταν ένας μάρτυρας του νεοελληνισμού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Μάρτυρας με την διπλή σημασία της λέξης. Πρώτα με την κυριολεκτική έννοια του όρου «μάρτυς», την νομική, δικανική, δικαστική. Καταθέτει την μαρτυρία του λέγοντας κι ομολογώντας ο,τι γνωρίζει περί του επίδικου θέματος. Έπειτα με την μεταφορική σημασία της λέξης «μάρτυρας». Υφίσταται μαρτύρια, βασανίζεται για την πίστη του, ταλαιπωρείται λόγω των πεποιθήσεών του, καταδιώκεται βάναυσα για αυτό που είναι. Η μαρτυρία του αποβαίνει μαρτύριο. Ο Θεόφιλος Καϊρης υπήρξε μάρτυρας του τεκτονισμού με την διπλή αυτή σημασία του όρου, όπως θα δείξουμε με κάθε δυνατή συντομία αλλά και με την επιβεβλημένη σαφήνεια.