Του Δημήτρη  Σταυρόπουλου   Το υποβρύχιο "Τρίτων" σε φωτογραφία του μεσοπολέμου Σε λίγο καιρό και συγκεκριμένα τους πρώτους μήνες του 2017, τηλεοπτικό συνεργείο γνωστού συνδρομητικού καναλιού με ειδικά καταδυτικά μηχανήματα και την καθοδήγηση του γνωστού δύτη Κώστα Θωκταριδη, θα αρχίσει γυρίσματα κοντά στις ακτές της Άνδρου, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει και να καταγράψει δυο σημαντικά ναυάγια με πολλά θύματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ηρωικός κυβερνήτης του υποβρυχίου "Τρίτων" Επαμεινώνδας Κοντογιάννης  Στο πλαίσιο σειράς ντοκιμαντέρ ο τηλεοπτικός σταθμός, θα αναπαραστήσει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες  βυθίστηκαν τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, την δράση τους εναντίον των Γερμανών, τις τελευταίες στιγμές πριν τα καταπιεί ο Κάβο Ντόρος, τον ηρωικό αγώνα των πληρωμάτων τους και τον κατάλογο των θυμάτων. Το ένα πλοίο είναι το πλωτό νοσοκομείο «Αττική» (για το οποίο το «εν Ανδρω» φιλοξένησε ειδικό αφιέρωμα) και άλλο είναι το υποβρύχιο «Τρίτων». Και τα δυο χάθηκαν κοντά στις ακτές της Άνδρου, μαχόμενα για την ελευθερία της Ελλάδας από τους Νάζι. Σήμερα θα μιλήσουμε και για το δεύτερο. Η βάση των υποβρυχίων του πολεμικού ναυτικού κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε πρώτο πλάνο ο θρυλικός Παπανικολής.  Το Β.Π. Υ/Β ‘Τρίτων’ (Υ5)  υπήρξε ένα από τα έξι υποβρύχια του Ελληνικού Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Υ/Β Τρίτων παραγγέλθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στην Γαλλία το 1927 μαζί με άλλα τρία όμοιου τύπου υποβρύχια, τα ΠΡΩΤΕΥΣ, ΝΗΡΕΥΣ και ΓΛΑΥΚΟΣ. Ναυπηγήθηκε μεταξύ 1927–1930 στα ναυπηγεία Ateliers & Chantiers de la Loire στην Ναντ, καθελκύστηκε στις 4 Απριλίου1928, παραλήφθηκε την 1 Δεκεμβρίου1930 και εντάχθηκε στο Ελληνικό Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό με τον κωδικό "Y5". Δύο αξιωματικοί των ελληνικών υποβρυχίων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το  Υ/Β Τρίτων, όπως και τα υπόλοιπα υποβρύχια της κλάσης "Πρωτεύς", είχε διαστάσεις 68,6 x 5,7 x 4,1 μέτρα καιεκτόπισμα790 τόνων (ή 960 τόνων εν καταδύσει), κινείτο δε με δυο προπέλες. Το σύστημα πρόωσης αποτελείτο από 2 κινητήρες Diesel, τύπου Sulzer, ισχύος 1.420 nhp για κίνηση στην επιφάνεια και 2 ηλεκτροκινητήρες ισχύος 1.200 nhp για κίνηση εν καταδύσει. Το σκάφος επανδρωνόταν από πλήρωμα 41 ανδρών. Ο οπλισμός του αποτελείτο από 8 τορπιλοσωλήνες των 533 χιλ. (6 στην πλώρη και 2 στην πρύμνη), 1 πυροβόλο των 100 χιλ. και 1 πολυβόλο των 40 χιλ.[5]Το Υ/Β Τρίτων, όπως και τα υπόλοιπα πέντε υποβρύχια του στόλου, είχε υπερβεί το όριο της επιχειρησιακής του δράσης, κατά 10 έτη σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, παρέμενε όμως σε υπηρεσία λόγω του ότι ο παροπλισμός του είχε κριθεί αδύνατος, καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα προμήθειας νέων σκαφών. Ο θυρεός του υποβρυχίου Κατά την διάρκεια του πολέμου ο ΤΡΙΤΩΝ έδρασε με επιτυχία βυθίζοντας πλοία και σπέρνοντας τον τρόμο στον εχθρό. Μέχρι την 15η και τελευταία πολεμική του περιπολία. Ήταν 16 Νοεμβρίου 1942 ο πόλεμος μαινόταν. Το υποβρύχιο (κυβερνήτης του ο υποπλοίαρχος Επαμεινώνδας Κοντογιάννης) επιτίθεται εναντίον γερμανικής νηοπομπής στον Καφηρέα. Βυθίζει ένα πετρελαιοφόρο και, ενώ προσπαθεί να διαφύγει, δέχεται την επίθεση γερμανικού καταδιωκτικού και τελικά βυθίζεται. Προετοιμασία βολής τορπίλης Αναλυτικά η ιστορία έχει ως εξής: στις 16 Νοεμβρίου το ΤΡΙΤΩΝ έφτασε έξω από το ακρωτήριο Καφηρέας. Περίπου στις 16.00 το απόγευμα  εντόπισε εχθρικό υδροπλάνο με αποτέλεσμα να καταδυθεί σε βάθος 30 μέτρων. Είκοσι λεπτά αργότερα βρέθηκε σε περισκοπικό βάθος και εντόπισε κοντά στην Άνδρο εχθρική νηοπομπή  που έπλεε προς τα Δαρδανέλια. Στις 16:30 και από απόσταση 5.500 μ. το ΤΡΙΤΩΝ επιτέθηκε στην νηοπομπή εξαπολύοντας μια τορπίλη η οποία όμως δεν βρήκε τον στόχο της. Εχθρικό πολεμικό πλοίο , το οποίο είχε εντοπίσει το ΤΡΙΤΩΝ ξεκίνησε την πρώτη του επίθεση με 13 βόμβες βυθού ρυθμισμένες για βάθη 70-125 μ. Λίγο μετά πραγματοποίησε δεύτερη επίθεση με 11 βόμβες βυθού οι οποίες δεν κατάφεραν να προκαλέσουν καμία σημαντική βλάβη στο υποβρύχιο το οποίο κατάφερε να κινηθεί βόρεια με σκοπό να εξέλθει από το στενό του Κάβο Ντόρο. Ο ναύσταθμος της Σαλαμίνας το 1940 Τρεις περίπου ώρες αργότερα μετά την πρώτη επίθεση, εντοπίστηκε και πάλι το ΤΡΙΤΩΝ σε απόσταση τριών χιλιομέτρων. Η τρίτη επίθεση με 13 βόμβες βυθού κατάφεραν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στο ΤΡΙΤΩΝ. Η θέση του προδόθηκε από τις κηλίδες ορυκτέλαιου και πετρελαίου που αναδύονταν στην επιφάνεια. Το ΤΡΙΤΩΝ ανήλθε σε περισκοπικό βάθος με σκοπό να προσανατολισθεί, καθώς χωρίς πυξίδα είχε χάσει το ακριβές στίγμα του. Την στιγμή αυτή αντελήφθη το ανθυποβρυχιακό να κατευθύνεται εναντίον του με μεγάλη ταχύτητα. Καταδύθηκε τότε και πάλι σε βάθος 30 μέτρων όπου δέχτηκε μια ακόμα επίθεση με 9 βόμβες βυθού. Από την επίθεση αυτή αχρηστεύθηκε ο δεξιός κινητήρας του υποβρυχίου, κατέπεσε ο άξονας της αριστερής μηχανής, έσπασαν οι κοχλίες στήριξης των μηχανών, σφηνώθηκαν τα πρυμναία πηδάλια βάθους και άρχισε να εκλύεται χλώριο από τις βρεγμένες συστοιχίες. Για τον κυβερνήτη του ΤΡΙΤΩΝ στην δυσμενή αυτή θέση υπήρχαν δυο επιλογές: Να αναδυθεί και να παραδοθεί ειρηνικά ή να αναδυθεί και να πολεμήσει. Προτίμησε την δεύτερη. Προετοιμασία υποβρυχίου για ταξίδι Στις 22:00, πεντέμισι ώρες μετά την πρώτη επίθεση, ο κυβερνήτης του ΤΡΙΤΩΝ, Ε. Κοντογιάννης, διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση δια πυροβόλου» κατά του ανθυποβρυχιακού. Φτάνοντας στην επιφάνεια άνοιξε την καταπακτή του πυργίσκου και βγήκε ο ίδιος πρώτος με το περίστροφο στο χέρι. Με το άνοιγμα της καταπακτής όμως άρχισε να μπαίνει νερό από την ανοικτή κάθοδο και προς στιγμή οι άντρες που ακολουθούσαν έκλεισαν την καταπακτή. Ο κυβερνήτης μόνος έξω από το σκάφος άδειασε το περίστροφο του πυροβολώντας κατά του εχθρικού πλοίου. Προσπάθησε  να φθάσει στο πυροβόλο  αλλά τα εχθρικά πυρά δεν το επέτρεπαν. Το πολεμικό ημερολόγιο του Τρίτωνα από προηγούμενες αποστολές. Στις 22:14 το εχθρικό ανθυποβρυχιακό  βάλλοντας με όλα του τα όπλα κατευθύνθηκε με μεγάλη ταχύτητα εμβολίζοντας για μια ακόμα φορά το ΤΡΙΤΩΝ. Μετά τον εμβολισμό αυτόν άρχισε η εγκατάλειψη του υποβρυχίου. Από τους επιζώντες του πληρώματος 28 παραδόθηκαν, ενώ οι Νικόλαος Μαρουλάς (Αρχικελευστής ηλεκτρολόγος) και Δ. Παπαδημητρίου (Δίοπος ηλεκτρολόγος) διέφυγαν κολυμπώντας προς την Εύβοια όπου βρήκαν καταφύγιο στο χωριό Θυμιανή διαφεύγοντας στην συνέχεια στην Μέση Ανατολή. Όλα τα μέλη της ομοχειρίας του υποβρυχίου σκοτώθηκαν, μαζί τους και ο ύπαρχος του ΤΡΙΤΩΝ, υποπλοίαρχος Αντώνης Δανιόλος. Στις 22:35 το ΤΡΙΤΩΝ, έχοντας πάρει κλίση από την συνεχή εισροή νερού, βυθίστηκε παίρνοντας μαζί του τους σωρούς των 24 νεκρών του. Ο G. Kleiner κυβερνήτης του γερμανικού ''UJ 2102'' παραδίδει την διάτρητη από τα πυρά Sημαία του παλαιού ΤΡΙΤΩΝΑ  στον Κυβερνήτη Πλωτάρχη Ι.ΜΑΝΙΑΤΗ νεοπαραληφθέντος ελληνικού υποβρυχίου ΤΡΙΤΩΝ στο Κίελο. Τριάντα χρόνια αργότερα στο Κίελο θα υψωνόταν η Ελληνική Σημαία σε ένα καινούργιο Υ/Β ''ΤΡΙΤΩΝ'' .Στην τελετή που γινόταν στις 20 Σεπτεμβρίου 1972 στην Ναυτική σχολή του Murwik στο Κίελο, ένας ηλικιωμένος κύριος που ονομαζόταν Gero Kleiner, έφερε στο Π.Ν. ένα ανεκτίμητο δώρο: Την διάτρητη Σημαία του παλαιού Υ/Β ''ΤΡΙΤΩΝ'' που παρέδωσε στον Κυβερνήτη του νεοπαρεληφθέντος Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ πλωτάρχη Ι.ΜΑΝΙΑΤΗ ΠΝ. Ο κύριος Kleiner δεν ήταν άλλος από τον Κυβερνήτη του ''UJ 2102'', που ανεγνώριζε έτσι έμπρακτα την αξία του τότε αντιπάλου του.   Πίνακας απωλειών του ΤΡΙΤΩΝ α/α Όνομα Βαθμός και Ειδικότητα           01 Αντώνιος Δανιόλος Υποπλοίαρχος - Ύπαρχος           02 Κωνσταντίνος Άννινος Ανθυποπλοίαρχος           03 Βασίλειος Σταράκης Σημαιοφόρος μηχανικός           04 Πέτρος Μπιντέρης Κελευστής τορπιλητής           05 Νικόλαος Παυλάκης Κελευστής μηχανικός           06 Ιωάννης Γεδεών Ναύτης νοσοκόμος           07 Μιχαήλ Γεδεών Ναύτης ηλεκτρολόγος           08 Βύρων Γιαλούρης Δίοπος τηλεγραφητής           09 Δημήτριος Κακανδρής Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος           10 Αντώνιος Κούσουλας Υποκελευστής Β΄ αρμενιστής           11 Ιωάννης Κύβελος Δίοπος σηματωρός           12 Νικόλαος Μεραντζής Δίοπος τορπιλητής           13 Θρασύβουλος Μπάγιος Υποκελευστής Β΄ τορπιλητής           14 Χρήστος Μπακιρτζής Δίοπος αρμενιστής           15 Παναγιώτης Παπαθανασίου Υποκελευστής Α΄ ηλεκτριστής           16 Κωνσταντίνος Πατριαρχέας Δίοπος μηχανικός           17 Αθανάσιος Σχοινάς Υποκελευστής Β΄ ηλεκτρολόγος           18 Αντώνιος Τσιτσάκος Δίοπος μηχανικός           19 Γεώργιος Χαρίτος Δίοπος τορπιλητής           20 Α. Αθανασόπουλος Ιδιώτης επιβάτης           21 Γ. Παπανικολάου Ανθυποπλοίαρχος επιβάτης           22 Θ. Μαστρογιάννης Ναύτης (Διεύθυνση Ειδικών Δυνάμεων)           23 Lt.R.N. Karter Βρετανικός σύνδεσμος           24 Lt.R.N. Cole Βρετανικός σύνδεσμος             Σύνολο απωλειών: 24 άτομα            

  Του Δημήτρη Σταυρόπουλου Σαν σήμερα, ξημερώματα της 8ης Δεκεμβρίου 1966, σε μια αποφράδα για την ελληνική ναυτιλία νύχτα, 23 ν. μ. βορειοδυτικά της Μήλου, στην Φαλκονερα, βυθίστηκε το οχηματαγωγό «Ηράκλειο». Υπάρχουν τρία πράγματα που δεν γνωρίζετε για την Ακτοπλοΐα. Πράξεις και αποφάσεις που έβαλαν τάξη στα ταξίδια με τα επιβατηγά πλοία και - είναι σίγουρο - ότι έσωσαν κόσμο και απέτρεψαν ναυτικές τραγωδίες.

  Ο παλιός φαροφύλακας της Φάσας Δημοσθένης Ρέρρας  Ένας από τους μεγαλύτερους και πιο σημαντικούς για την ναυσιπλοΐα φάρους της Ελλάδας, είναι ο φάρος της Φάσας στην Άνδρο. Διαφεντεύει, φωτίζει και καθοδηγεί τους ναυτικούς σ ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλασσινά μονοπάτια του Αιγαίου: τον Κάβο Ντόρο. Έχει μεγάλη ακτινοβολία και ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Πρωτολειτούργησε το 1859 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο, με χαρακτηριστικό φως λευκό με μία αναλαμπή ανά τρία λεπτά και φωτοβολία 30 ν.μ.

  Η πύλη του στρατοπέδου στο Νταχάου (Από τον αναγνώστη Αχιλλέα Χατζηκωνσταντίνου λάβαμε την παρακάτω συγκινητική ιστορία που αναφέρεται σε κάποιον ονόματι Στυλιανό Βαλμά, ο οποίος αναζητείται και μπορεί να είναι ανδριώτης...  Το κειμένο πρωτοδημοσιεύτηκε στο LIFO από τον Άρη Δημοκίδη - Εν Άνδρω) Μια φίλη με ενημέρωσε πως δύο γνωστοί της -αξιόλογοι και ευαίσθητοι άνθρωποι- έχουν στην κατοχή τους ένα γράμμα που γράφτηκε πριν από 71 χρόνια αλλά δεν έφτασε ποτέ στα χέρια του αποδέκτη του. Θα καταλάβετε γιατί. Έτσι αναζητούν τους απογόνους του Στυλιανού Βαλμά και ελπίζω και με τη βοήθεια των κοινοποιήσεων να τους βρουν.  Λέει η Στέλλα Μπατάκη από τα Χανιά: "ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟΓΟΝΟΥΣ ΕΝΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΒΑΛΜΑ" Έχω γράμμα γι αυτούς γραμμένο το 1945 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο ΝΤΑΧΑΟΥ! Βοηθείστε κοινοποιώντας, για να φτάσει παντού! Πώς έχει η ιστορία... Τιμώντας τον πατέρα μας, Γιάννη Μπατάκη, και τον παππού μας Πέτρο Μιχελιουδάκη, όταν μετακομίζαμε γραφείο με τον αδερφό μου Διομήδη Μπατάκη στα Χανιά, φτιάξαμε κάποιες προθήκες, στις οποίες τοποθετήσαμε αντικείμενα, βιβλία και έγγραφά τους, τα οποία χρονολογούνται απο το 1800+ και πέρα και σχετίζονται με τη δουλειά μας (δικηγόρος & λογιστής). Κατά τη διαλογή των βιβλίων και εγγράφων του παππού μας, βρήκαμε ένα γράμμα ενός ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΒΑΛΜΑ που απευθυνόταν στη μητέρα του. Ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΒΑΛΜΑΣ το 1945 ήταν αιχμάλωτος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου και στο ΑΟΥΓΚΣΜΠΟΥΡΓΚ μαζί με τον παππού μας. Στον ίδιο θάλαμο. Στον θάλαμο 58. Μαζί με άλλους πολλούς (βρέθηκε και η λίστα με τα ονόματα των Ελλήνων αιχμαλώτων πολλών θαλάμων). Πιθανόν ο ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΒΑΛΜΑΣ έδωσε το γράμμα αυτό στον παππού μας για να το παραδώσει στην οικογένειά του. Για άγνωστο λόγο, ΔΕΝ ΕΦΤΑΣΕ ΠΟΤΕ ΣΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ. Ίσως να μην βρήκε κανέναν. Από το γράμμα προκύπτει ότι το 1945, ήταν ο τρίτος του χρόνος στο Νταχάου. Πιθανόν να τον θεωρούσαν νεκρό. Δε γνωρίζουμε αν επέστρεψε. Είχε όμως οικογένεια! Σύζυγο και μία κόρη που την ελεγαν ΡΙΤΑ. Είχε και αδερφές. Την μία την έλεγαν Εμιλίτσα. Αν είχε εγγόνια, σήμερα θα είναι περίπου 35-50 ετών. Όταν ο παππούς μας επέστρεψε απο το Νταχάου ήταν περίπου 25-27 ετών. Σήμερα θέλουμε να βρούμε έναν απόγονο του ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΒΑΛΜΑ, να του παραδώσουμε το γράμμα που προοριζόταν για την οικογένεια τους! Σημείωση: Εδώ είναι οι περιοχές με την πυκνότητα τηλεφώνων που είναι καταχωρημένα στο επίθετο "Βαλμάς" #Valmas #Βαλμάς #Βαλμας. Όπως βλέπεται στην Άνδρο είναι το πλέον συχνό όνομα από τις άλλες περιοχές της Ελλάδας. Για τον λόγο αυτό μας ζητήθηκε να κάνουμε την ανακοίνωση και στο «Εν Άνδρω».

Του Δημήτρη  Σταυρόπουλου Το θρυλικό Μοσχάνθη στη Ραφήνα πριν αναχωρήσει. Τούτο το αφιέρωμα έχει πολλούς αποδέκτες. Εκείνους που έζησαν την περίοδο στην οποία αναφέρεται και στους άλλους, τους νεώτερους, που δεν γνωρίζουν τίποτα. Τα συναισθήματα που θα προκαλέσει είναι ποικίλα. Στους παλιούς, νοσταλγία και συγκίνηση. Στους νέους έκπληξη και κάποια χαμόγελα…

Του Δημήτρη  Σταυρόπουλου Το πλωτό νοσοκομείο Αττική που βύθισαν στις 12/4/1941 στις ακτές της Άνδρου οι Γερμανοί Ένα από τα πιο στυγερά και αποτρόπαια εγκλήματα των Γερμανών, κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα, διαπράχθηκε κοντά στις ακτές της Άνδρου.

Ο ταγματάρχης του Τάγματος Εκαθάρισης Ναρκών Ξηράς δείχνει το αγκυλωτό σταυρό. Πιθανόν να τον σχεδίασαν παιδιά παίζοντας στις υπόγειες στοές του "οχυρού" (φωτ. Εν Άνδρω). Καθώς το καράβι μπαίνει στη Ραφήνα υπάρχει ένας μικρός λόφος αριστερά που σε μια άκρη του είναι χτισμένο το Γυμνάσιο της πόλης. Πίσω του υπάρχουν πολλά δέντρα. που φτάνουν μέχρι την κορύφη του, λίγες εκατοντάδες μέτρα παραπέρα. Ο λόφος λέγεται από τον Β' Παγκ. Πόλεμο μέχρι σήμερα "Οχυρό". Έτσι τον έμαθαν όλοι στη Ραφήνα, έτσι τον λένε οι νησιώτες που τον βλέπουν από το καράβι, έτσι τον λένε και οι ανδριώτες όσοι τον ξέρουν. Γιατί όμως ο χαμηλός αυτός λοφίσκος λέγεται  "οχυρό";

Του Διαμαντή Μπασαντή Γκραβούρα Κάστρου του de Tournefort - 1717 (φωτ. Εν Άνδρω).   Μια φορά κι έναν καιρό, τότε που η Χώρα της Άνδρου λεγόταν Κάστρο η μικρή πόλη ήταν χτισμένη και οχυρωμένη στην μικρή χερσόνησο που καταλήγει σε ένα πρώτο νησάκι άδειο από κτίσμετα και σε ένα δεύτερο νησάκι που λεγόταν Μέσα Κάστρο. Στο ενδιάμεσο νησάκι ξεκίνησε το 1817 να χτίζεται η συνοικία της Ρίβας που σήμερα καταλήγει στην πλατεία σύμβολο της Άνδρου: την πλατεία του Αφανή Ναύτη. Η Χώρα/Κάστρο τέλειωνε εκεί που είναι σήμερα η οικία Ράλια και περιβαλλόταν από ένα τείχος για να προστατεύεται από την πειρατεία. Όλα αυτά μας τα αφηγείται η γκραβούρα του Γάλλου περιηγητή J.P. de Tournefort που απεικόνισε σε αυτή το 1717 το Κάστρο της Άνδρου και το Μέσα Κάστρο με τους δύο κόλπους του από μια θέση κάπου στο Υψηλού.

Του Δημήτρη Σταυρόπουλου   Δεκαετία 1950. Μεγάλη μέρα για το νησί φτάνει το καράβι μετά 19 ώρες από τον Πειραιά. ¨Όλοι κατεβαίνουν στην Πακούρα για να το υποδεχτούν. Πίσω διακρίνονται τα κατεστραμένα από τους Γερμανούς Εμπειρικαίικα της Πλακούρας.   Ξεφυλλίζοντας παλιά άλμπουμ με κιτρινισμένες φωτογραφίες, αποκαλύπτεται μπροστά σου μια άλλη Άνδρος. Η Άνδρος του χειμώνα (που έρχεται), με τις μεγάλες φουρτούνες, τους ανύπαρκτους μόλους και λιμενοβραχίονες, τα πελώρια κύματα να μπαίνουν μέσα στα σπίτια, την μοναξιά και την απομόνωση.